Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2

Ερωτοκρίτου Ερωτόκριτος MD, MSc

Ενδοκρινολόγος, Διαβητολόγος

25 Φεβ 2025

Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 είναι μια διαδεδομένη και χρόνια μεταβολική διαταραχή που επηρεάζει εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως. Είναι μια κατάσταση που χαρακτηρίζεται από αυξημένα επίπεδα σακχάρου (γλυκόζης) στο αίμα λόγω της αδυναμίας του οργανισμού να χρησιμοποιήσει αποτελεσματικά την ινσουλίνη. Η κατανόηση των αιτιών, των παραγόντων κινδύνου, των συμπτωμάτων, των θεραπευτικών επιλογών και του σημαντικού ρόλου των αλλαγών στον τρόπο ζωής στη διαχείριση του διαβήτη τύπου 2 είναι απαραίτητη τόσο για την πρόληψη όσο και για την αποτελεσματική διαχείριση.

Τι είναι ο διαβήτης τύπου 2;

Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2, γνωστός και ως διαβήτης των ενηλίκων, εμφανίζεται όταν σε συνδυασμό με προϋπάρχον γενετικό υπόβαθρο τα κύτταρα του σώματος γίνονται ανθεκτικά στη δράση της ινσουλίνης, μιας ορμόνης που παράγεται από τα β κύτταρα του παγκρέατος. Η ινσουλίνη είναι απαραίτητη για τη ρύθμιση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα, επιτρέποντας στη γλυκόζη να εισέλθει στα κύτταρα και να χρησιμοποιηθεί ως κύρια πηγή ενέργειας. Στον διαβήτη τύπου 2, υπάρχει δυσλειτουργία των β κυττάρων του παγκρέατος η οποία σε συνδυασμό με την αντίσταση στη δράση της ινσουλίνης, οδηγεί στη συσσώρευση γλυκόζης στην κυκλοφορία του αίματος και συνεπακόλουθα σε υψηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα.

Ποιες είναι οι αιτίες του διαβήτη τύπου 2;

Τα αίτια του διαβήτη τύπου 2 είναι πολυπαραγοντικά και πολύπλοκα, περιλαμβάνοντας ένα συνδυασμό γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων. Ακολουθούν οι κύριες αιτίες και οι παράγοντες που συμβάλλουν:

• Γενετικά

Το οικογενειακό ιστορικό παίζει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του διαβήτη τύπου 2. Εάν έχετε στενό μέλος της οικογένειάς σας, όπως γονέα ή αδελφό, με την πάθηση, ο κίνδυνος είναι υψηλότερος λόγω κοινών γενετικών χαρακτηριστικών

• Αντίσταση στην ινσουλίνη

Μία από τις κύριες αιτίες για ανάπτυξη διαβήτη τύπου 2 είναι η αντίσταση στην ινσουλίνη. Σε αυτή την κατάσταση, τα κύτταρα του οργανισμού "ανταποκρίνονται" λιγότερο στην ινσουλίνη, μια ορμόνη που παράγεται από το πάγκρεας και βοηθά στη ρύθμιση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα. Όταν τα κύτταρα αντιστέκονται στις επιδράσεις της ινσουλίνης, η γλυκόζη δεν μπορεί να εισέλθει αποτελεσματικά σε αυτά, οδηγώντας σε αυξημένα επίπεδα σακχάρου στο αίμα

• Κακή διατροφή

Μια διατροφή πλούσια σε εξευγενισμένους υδατάνθρακες, σάκχαρα και ανθυγιεινά λίπη μπορεί να συμβάλει στην ανάπτυξη διαβήτη τύπου 2. Τέτοιες τροφές μπορούν να προκαλέσουν ταχεία αύξηση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα, οδηγώντας σε αυξημένη ζήτηση ινσουλίνης και συμβάλλοντας στην ανάπτυξη αντίστασης σε αυτή με την πάροδο του χρόνου

• Μεταβολικό σύνδρομο

Το μεταβολικό σύνδρομο είναι ένα σύμπλεγμα καταστάσεων που αυξάνουν τον κίνδυνο καρδιακής νόσου, εγκεφαλικού επεισοδίου και διαβήτη τύπου 2. Γενεσιουργό αίτιο του συνδρόμου φαίνεται να είναι η αντίσταση στη δράση της ινσουλίνης

• Ορμονικές αλλαγές

Ορισμένες ορμονικές καταστάσεις, όπως το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS), αποτελούν προδιαθεσικό παράγοντα για την εμφάνιση διαβήτη τύπου 2 στις γυναίκες

• Φάρμακα

Ορισμένα φάρμακα, όπως ορισμένα αντιψυχωσικά φάρμακα και κορτικοστεροειδή, μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 2

Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου του διαβήτη τύπου 2;

Διάφοροι παράγοντες κινδύνου αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης διαβήτη τύπου 2:

• Ηλικία: Ο κίνδυνος διαβήτη τύπου 2 αυξάνεται με την ηλικία, ιδίως μετά την ηλικία των 45 ετών. Αυτό μπορεί να οφείλεται εν μέρει στη σταδιακή μείωση της ευαισθησίας στην ινσουλίνη σε γενετικά προδιατεθειμένους ασθενείς
• Οικογενειακό ιστορικό: Το οικογενειακό ιστορικό διαβήτη αυξάνει τον κίνδυνο
• Παχυσαρκία: Το υπερβολικό σωματικό λίπος, ιδίως το κοιλιακό λίπος, αποτελεί σημαντικό παράγοντα κινδύνου για διαβήτη τύπου 2. Η παχυσαρκία συνδέεται στενά με την αντίσταση στην ινσουλίνη. Τα λιποκύτταρα απελευθερώνουν χημικές ουσίες που μπορούν να παρεμποδίσουν τη δράση της ινσουλίνης, καθιστώντας δυσκολότερη την πρόσληψη γλυκόζης από τα κύτταρα
• Σωματική αδράνεια: Ο καθιστικός τρόπος ζωής, που χαρακτηρίζεται από ελάχιστη έως καθόλου σωματική δραστηριότητα, συμβάλλει στην παχυσαρκία και την αντίσταση στην ινσουλίνη. Η τακτική άσκηση συμβάλλει στη βελτίωση της ευαισθησίας στην ινσουλίνη, επιτρέποντας στα κύτταρα να χρησιμοποιούν τη γλυκόζη πιο αποτελεσματικά
• Διαβήτης κύησης: Ορισμένες γυναίκες αναπτύσσουν διαβήτη κύησης κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Αυτή η μορφή διαβήτη συνήθως υποχωρεί μετά τον τοκετό αλλά αυξάνει τον κίνδυνο ανάπτυξης διαβήτη τύπου 2 αργότερα στη ζωή

Ποια είναι τα συμπτώματα του διαβήτη τύπου 2;

Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 συχνά αναπτύσσεται σταδιακά και ορισμένα άτομα μπορεί να μην εμφανίζουν αξιοσημείωτα συμπτώματα για μεγάλο χρονικό διάστημα, για αυτό και μερικές φορές αποκαλείται "σιωπηλή" πάθηση.

Ωστόσο, καθώς η νόσος εξελίσσεται, μπορεί να εμφανιστούν διάφορα συμπτώματα. Αυτά τα συμπτώματα μπορεί να κυμαίνονται από ήπια έως σοβαρά και μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Συχνή ούρηση

Τα αυξημένα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα μπορεί να οδηγήσουν σε αυξημένη παραγωγή ούρων. Τα άτομα με διαβήτη τύπου 2 συχνά διαπιστώνουν ότι ουρούν συχνότερα, ιδίως τη νύχτα

• Υπερβολική δίψα

Η συχνή ούρηση μπορεί να οδηγήσει σε αφυδάτωση, με αποτέλεσμα τα άτομα με διαβήτη τύπου 2 να αισθάνονται συνεχώς διψασμένα

• Ανεξήγητη απώλεια βάρους

Παρά την αύξηση της όρεξης, τα άτομα με διαβήτη τύπου 2 μπορεί να παρουσιάσουν ανεξήγητη απώλεια βάρους. Αυτό συμβαίνει επειδή τα κύτταρα του σώματος δεν χρησιμοποιούν αποτελεσματικά τη γλυκόζη για ενέργεια, οπότε στρέφονται σε εναλλακτικές πηγές ενέργειας, όπως το αποθηκευμένο λίπος

• Κόπωση

Τα υψηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα μπορεί να οδηγήσουν σε κόπωση και έλλειψη ενέργειας. Τα κύτταρα μπορεί να μη λαμβάνουν την απαραίτητη γλυκόζη για τη βέλτιστη λειτουργία

• Θολή όραση

Τα αυξημένα επίπεδα σακχάρου στο αίμα, άλλες και οι αυξομειώσεις αυτού μπορεί να προκαλέσουν διαταραχές στον βυθό του ματιού (διαβητικά αμφιβληστροειδοπάθεια). Τα συμπτώματα συχνά βελτιώνονται όταν επιτυγχάνεται καλή γλυκαιμική ρύθμιση

• Αργή επούλωση πληγών

Ο ανεπαρκώς ελεγχόμενος διαβήτης μπορεί να επηρεάσει την ικανότητα του σώματος να επιδιορθώνει και να επουλώνει τις πληγές, οδηγώντας σε αργή επούλωση κοψιμάτων και πληγών

• Συχνές λοιμώξεις

Τα άτομα με διαβήτη τύπου 2 είναι πιο επιρρεπή σε λοιμώξεις, ιδιαίτερα σε μολύνσεις από ζυμομύκητες και βακτηρίδια, όπως λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος και δερματικές λοιμώξεις

• Μυρμήγκιασμα ή μούδιασμα

Με την πάροδο του χρόνου, η κακή γλυκαιμική ρύθμιση μπορεί να προκαλέσει νευροπάθεια, οδηγώντας μεταξύ άλλων σε μυρμήγκιασμα ή αιμωδίες, ιδίως στα χέρια και τα πόδια

• Σκουρόχρωμες δερματικές κηλίδες

Ορισμένα άτομα μπορεί να αναπτύξουν σκούρα "μπαλώματα δέρματος", συχνά στο λαιμό, τις μασχάλες ή την περιοχή της βουβωνικής χώρας. Αυτό είναι γνωστό ως acanthosis nigricans και αποτελεί ένδειξη αντίστασης στην ινσουλίνη

• Ευερεθιστότητα

Οι διακυμάνσεις των επιπέδων σακχάρου στο αίμα μπορεί να επηρεάσουν τη διάθεση και να οδηγήσουν σε ευερεθιστότητα

Ποια η αντιμετώπιση του διαβήτη τύπου 2;

Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 είναι μια χρόνια πάθηση που απαιτεί διά βίου διαχείριση. Η θεραπεία αποσκοπεί στον έλεγχο των επιπέδων σακχάρου στο αίμα και στην πρόληψη των επιπλοκών. Οι συνήθεις θεραπευτικές επιλογές περιλαμβάνουν:

• Αλλαγές στον τρόπο ζωής: Η υιοθέτηση μιας υγιεινής διατροφής, η τακτική σωματική δραστηριότητα και η διατήρηση ενός υγιούς βάρους είναι ζωτικής σημασίας
• Φαρμακευτική αγωγή: Τα περισσότερα άτομα θα χρειαστούν φαρμακευτική αγωγή στην προσπάθεια ελέγχου των επιπέδων σακχάρου στο αίμα
• Θεραπεία με ινσουλίνη: Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις ή όταν έχουμε αστοχία των άλλων φαρμακευτικών παραγόντων μπορεί να χρειαστεί η έναρξη ινσουλινοθεραπείας
• Τακτική παρακολούθηση: Η τακτική παρακολούθηση του σακχάρου στο αίμα βοηθά τους ασθενείς και τους ιατρούς να διαχειρίζονται αποτελεσματικότερα τη νόσο τους
• Διαχείριση της αρτηριακής πίεσης και της χοληστερόλης: Η διαχείριση αυτών των παραγόντων είναι απαραίτητη για τη μείωση του κινδύνου των καρδιαγγειακών επιπλοκών που μπορεί να προκύψουν από τον σακχαρώδη διαβήτη

Διαβήτης τύπου 2 και τρόπος ζωής

Ο τρόπος ζωής παίζει θεμελιώδη ρόλο στην ανάπτυξη, τη διαχείριση και την πρόληψη του διαβήτη τύπου 2. Οι υγιεινές επιλογές στην καθημερινή ζωή μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά τον έλεγχο του σακχάρου στο αίμα, να μειώσουν τον κίνδυνο επιπλοκών, ακόμη και να αποτρέψουν την εμφάνιση της πάθησης. Δείτε πώς οι παράγοντες του τρόπου ζωής συνδέονται μεταξύ τους με τον διαβήτη τύπου 2:

Διατροφή

• Ισορροπημένη διατροφή
• Διαχείριση των υδατανθράκων
• Έλεγχος των μερίδων

Σωματική δραστηριότητα

• Τακτική άσκηση

Διαχείριση βάρους

• Απώλεια υπερβολικού βάρους
• Διατήρηση υγιούς βάρους

Διαχείριση του άγχους

Το χρόνιο stress μπορεί να επηρεάσει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα. Πρακτικές όπως ο διαλογισμός και η γιόγκα μπορούν να βοηθήσουν στη διαχείριση του stress και να προωθήσουν τον καλύτερο έλεγχο του σακχάρου στο αίμα

Παρακολούθηση

Τακτική παρακολούθηση του σακχάρου στο αίμα: Τα άτομα με διαβήτη τύπου 2 πρέπει να παρακολουθούν τακτικά τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα τους για να κατανοήσουν πώς τα επηρεάζουν οι διάφορες τροφές, δραστηριότητες και φάρμακα. Οι πληροφορίες αυτές βοηθούν στην καλύτερη διαχείριση της νόσου

Διαχείριση της φαρμακευτικής αγωγής

Τα περισσότερα άτομα με διαβήτη τύπου 2 χρήζουν φαρμακευτικής αγωγής για τον έλεγχο της νόσου. Είναι σημαντικό να λαμβάνετε αυτά τα φάρμακα βάσει των οδηγιών του ιατρού σας

Αλκοόλ και καπνός

• Μέτρια κατανάλωση αλκοόλ
• Διακόψτε το κάπνισμα

Τακτική υγειονομική περίθαλψη

Ο τακτικός εργαστηριακός έλεγχος και οι επισκέψεις στον θεράποντα ιατρό είναι απαραίτητα στοιχεία της σωστής παρακολούθησης της νόσου. Μπορούν να παρέχουν καθοδήγηση σχετικά με πιθανές προσαρμογές της φαρμακευτικής αγωγής, στην ανεύρεση επιπλοκών και να προσφέρουν ψυχολογική υποστήριξη στον ασθενή

Ύπνος

Δώστε προτεραιότητα στην επίτευξη ενός "καλού" ύπνου διασφαλίζοντας ότι ξεκουράζεστε αρκετά κάθε βράδυ. Ο "κακός" ύπνος μπορεί να επηρεάσει τον έλεγχο του σακχάρου στο αίμα

Συνοπτικά, ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 είναι μια σοβαρή πάθηση που επηρεάζει εκατομμύρια άτομα παγκοσμίως. Η κατανόηση των αιτιών, των παραγόντων κινδύνου, των συμπτωμάτων και των θεραπευτικών επιλογών του είναι ζωτικής σημασίας για την πρόληψη και την αποτελεσματική διαχείριση. Η υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής, που περιλαμβάνει ισορροπημένη διατροφή, τακτική άσκηση και διαχείριση του άγχους, είναι το κλειδί για τον έλεγχο των επιπέδων σακχάρου στο αίμα και την ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων αυτής της χρόνιας νόσου στη ζωή του ατόμου. Με την κατάλληλη φροντίδα και προσοχή, τα άτομα με διαβήτη τύπου 2 μπορούν να ζήσουν μια υγιή και ποιοτική ζωή.

Ο Ερωτοκρίτου Ερωτόκριτος είναι Ενδοκρινολόγος, Διαβητολόγος με ιδιωτικό ιατρείο στον Άλιμο. Είναι απόφοιτος της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και κατέχει μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών στα "Μεταβολικά Νοσήματα των Οστών" από το ίδιο Πανεπιστήμιο. Μετά την ολοκλήρωση των προπτυχιακών σπουδών του και αφού εκπλήρωσε