Ηπατίτιδα C: Μετάδοση, συμπτώματα και θεραπεία
Ηπατίτιδα C καλείται η ιογενής λοίμωξη που προκαλεί φλεγμονή στο συκώτι (ήπαρ), η οποία δυνητικά μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρή ηπατική βλάβη, ακόμη και σε θάνατο. Η ηπατίτιδα C μπορεί να είναι οξεία ή χρόνια. Ο ιός που την προκαλεί μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο μέσω της επαφής με μολυσμένο αίμα. Στη χώρα μας υπολογίζεται ότι το 1 - 2% του πληθυσμού υποφέρει από χρόνια λοίμωξη του ιού της ηπατίτιδας C.
Η οξεία ηπατίτιδα C συνήθως δεν προκαλεί συμπτώματα και τις περισσότερες φορές δεν γίνεται απειλητική για τη ζωή. Όταν προκληθούν συμπτώματα, τότε αυτά εξελίσσονται αργά, με τους περισσότερους ασθενείς να μην γνωρίζουν ότι είναι μολυσμένοι, μέχρι να προκύψουν σοβαρά προβλήματα υγείας. Τα βασικότερα συμπτώματα που προκαλεί η ηπατίτιδα C είναι ναυτία, έμετος, κοιλιακός πόνος, σκουρόχρωμα ούρα, απώλεια όρεξης, πυρετός, κόπωση και ίκτερος. Για τη θεραπεία της ηπατίτιδας C χρησιμοποιούνται αντιικά φάρμακα.
Η έγκαιρη ανίχνευση και θεραπεία της εν λόγω μόλυνσης, μπορεί να αποτρέψει τη σοβαρή ηπατική βλάβη και να βελτιώσει μακροπρόθεσμα την υγεία του ασθενή.
Τι είναι η ηπατίτιδα C;
Η ηπατίτιδα C είναι μια λοίμωξη που προκαλείται από έναν ιό, ο οποίος επηρεάζει το συκώτι προκαλώντας φλεγμονή στους ιστούς του. Η ηπατίτιδα C μπορεί να είναι οξεία (ήπια ασθένεια), η οποία διαρκεί μόλις μερικές εβδομάδες ή χρόνια (σοβαρή ασθένεια), η οποία διαρκεί για χρόνια ή για πάντα, αυξάνοντας τον κίνδυνο σοβαρής ηπατικής βλάβης.
Τα συμπτώματα της οξείας ηπατίτιδας C διαρκούν έως και για 6 μήνες, με το σώμα να καθίσταται ικανό σε κάποιες περιπτώσεις να καταπολεμήσει τη μόλυνση χωρίς φαρμακευτική αγωγή, μέσω μιας έντονης ανοσολογικής αντίδρασης. Ωστόσο, για τους περισσότερους ασθενείς η ηπατίτιδα C εξελίσσεται τελικά σε χρόνια νόσο, η οποία αν δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως οδηγεί σε σοβαρά και απειλητικά για τη ζωή προβλήματα υγείας, όπως η κίρρωση του ήπατος, ο καρκίνος του ήπατος και η σοβαρή ηπατική βλάβη.
Σημειώνεται ότι η περίοδος επώασης του ιού της ηπατίτιδας C κυμαίνεται από 14 έως 80 ημέρες από τη στιγμή της έκθεσης.
Πώς μεταδίδεται η ηπατίτιδα C;
Η ηπατίτιδα C, όπως προαναφέραμε, προκαλείται από έναν ιό, ο οποίος μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο μέσω του αίματος. Συνήθως, η ηπατίτιδα C μεταδίδεται μέσω:
- Κοινής χρήσης αντικειμένων που μπορούν να εκθέσουν ένα άτομο στο αίμα κάποιου άλλου, όπως οι βελόνες, τα ξυράφια και η οδοντόβουρτσα
- Μη αποστειρωμένου ιατρικού εξοπλισμού (πχ σύριγγες) σε νοσοκομειακά περιβάλλοντα
- Μεταγγίσεων μη επαρκώς ελεγμένου αίματος
- Δραστηριοτήτων που εκθέτουν ένα άτομο στο αίμα κάποιου άλλου, όπως τα τατουάζ
Την ίδια ώρα, η ηπατίτιδα C μπορεί να μεταδοθεί μέσω σεξουαλικών πρακτικών που δυνητικά μπορούν να εκθέσουν ένα άτομο στο αίμα ενός άλλου μολυσμένου ατόμου (π.χ. πρωκτικό σεξ που προκαλεί μικρή αιμορραγία).
Τονίζεται ότι η ηπατίτιδα C δεν μπορεί να μεταδοθεί μέσω του μητρικού γάλακτος, της τροφής, του νερού, του φιλιού, της αγκαλιάς και της κοινής χρήσης οικιακών σκευών.
Ποια τα συμπτώματα της ηπατίτιδας C;
Οι περισσότεροι ασθενείς με ηπατίτιδα C δεν εμφανίζουν συμπτώματα, αλλά ορισμένοι με οξεία λοίμωξη εμφανίζουν συμπτώματα 1 - 6 μήνες από τη στιγμή της έκθεσής τους στον ιό. Ορισμένα από τα βασικότερα συμπτώματα που χαρακτηρίζουν την ηπατίτιδα C, είναι τα ακόλουθα:
- Έντονη κόπωση
- Πόνος στις αρθρώσεις
- Πυρετός
- Απώλεια όρεξης
- Εύκολη αιμορραγία
- Εύκολοι μώλωπες
- Σκουρόχρωμα ούρα
- Ωχρά κόπρανα
- Φαγούρα στο δέρμα
- Κοιλιακός πόνος
- Απώλεια βάρους
- Πρήξιμο στα πόδια
- Ναυτία
- Έμετος
Τα άτομα με χρόνια ηπατίτιδα C, συνήθως δεν εμφανίζουν συμπτώματα μέχρι η ασθένειά τους να προχωρήσει τόσο πολύ ώστε να προκαλέσει επιπλοκές. Ως εκ τούτου, οι τακτικές εξετάσεις για την ηπατίτιδα C κρίνονται ιδιαίτερα σημαντικές.
Πώς γίνεται η διάγνωση της ηπατίτιδας C;
Δεδομένου ότι οι πλείστες περιπτώσεις οξείας ή χρόνιας ηπατίτιδας C, είναι ασυμπτωματικές, ο γιατρός σπάνια κάνει διάγνωση με βάση τα συμπτώματα του ασθενή. Για τη διάγνωση της ηπατίτιδας C, πραγματοποιούνται αιματολογικές εξετάσεις, οι οποίες ανιχνεύουν τον ιό της ηπατίτιδας C στο αίμα και τα αντισώματα που δημιουργεί το σώμα εναντίον του. Συγκεκριμένα, πραγματοποιείται η ενζυμική ανοσοδοκιμασία (EIA) που ανιχνεύει τα αντισώματα της ηπατίτιδας C και η αλυσιδωτή αντίδραση πολυμεράσης (PCR) που ανιχνεύει τον ίδιο τον ιό, μετρά το ιικό φορτίο στο σώμα και προσδιορίζει τον τύπο της ηπατίτιδας C.
Σε περίπτωση που οι συγκεκριμένες εξετάσεις αίματος είναι θετικές, τότε ο γιατρός προχωρά σε περαιτέρω εξετάσεις για επιβεβαίωση των αποτελεσμάτων, έλεγχο του γονότυπου του ιού και εξέταση της ηπατικής βλάβης.
Για τον έλεγχο της ηπατικής βλάβης, ο γιατρός πραγματοποιεί μια ή περισσότερες από τις ακόλουθες εξετάσεις:
- Ελαστογραφία μαγνητικού συντονισμού (MRE): Πρόκειται για μια μη επεμβατική απεικονιστική εξέταση, η οποία μπορεί να πραγματοποιηθεί στη θέση της βιοψίας του ήπατος, συνδυάζοντας τη τεχνολογία του απεικονιστικού μαγνητικού συντονισμού με τα ηχητικά κύματα του ήπατος. Αποτέλεσμα της συγκεκριμένης εξέτασης είναι η δημιουργία ενός χάρτη που δείχνει ποια σημεία του ήπατος είναι δύσκαμπτα, υποδηλώνοντας ουλές στο συκώτι.
- Παροδική ελαστογραφία: Η παροδική ελαστογραφία είναι επίσης μια εξέταση που ελέγχει την ακαμψία του ήπατος, κατά την οποία χρησιμοποιούνται υπέρηχοι που στέλνουν δονήσεις στο συκώτι, μετρώντας το πόσο γρήγορα περνούν από τον ηπατικό ιστό.
- Βιοψία ήπατος: Με τη βοήθεια μιας βελόνας αφαιρείται ένα μικρό δείγμα ηπατικού ιστού, το οποίο ακολούθως εξετάζεται σε εργαστηριακό περιβάλλον.
Ποια η αντιμετώπιση της ηπατίτιδας C;
Αντιικά φάρμακα
Για την αντιμετώπιση της ηπατίτιδας C, χρησιμοποιούνται αντιικά φάρμακα, όπως το sofosbuvir και το daclatasvir, τα οποία στόχο έχουν την πλήρη απομάκρυνση του ιού από το σώμα, εντός 12 εβδομάδων μετά το τέλος της λήψης τους. Μετά το τέλος της θεραπείας, ο γιατρός πραγματοποιεί εξετάσεις αίματος για να δει αν ο ιός έχει απομακρυνθεί από το σώμα. Δώδεκα εβδομάδες μετά τη λήξη της θεραπείας, ο γιατρός επαναλαμβάνει τις εξετάσεις αίματος για να διαπιστώσει αν ο ιός εξακολουθεί να μην είναι ανιχνεύσιμος στο σώμα.
Υπάρχουν επίσης νεότερης γενιάς αντιικά φάρμακα, τα οποία θεωρούνται πιο αποτελεσματικά, λαμβάνονται για μικρότερο χρονικό διάστημα και προκαλούν λιγότερες παρενέργειες. Μερικές από τις παρενέργειες των φαρμάκων που λαμβάνονται για τη θεραπεία της ηπατίτιδας C είναι τα σωματικά εξανθήματα, η κόπωση, η απώλεια μαλλιών, ο πονοκέφαλος, η νευρικότητα, η δυσκολία στη σκέψη και η κατάθλιψη.
Η επιλογή των φαρμάκων και η διάρκεια της θεραπείας, εξαρτώνται από τον τύπο της ηπατίτιδας C, από το αν έχει επηρεαστεί το συκώτι, από προηγούμενες θεραπείες και από άλλες υποκείμενες καταστάσεις υγείας.
Μεταμόσχευση ήπατος
Η μεταμόσχευση ήπατος αποτελεί επιλογή όταν το συκώτι έχει ήδη υποστεί σοβαρή βλάβη λόγω χρόνιας ηπατίτιδας C. Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας αφαιρείται το κατεστραμμένο συκώτι και αντικαθίσταται με υγιές συκώτι που εξασφαλίζεται κυρίως από νεκρούς δότες. Ωστόσο, η μεταμόσχευση ήπατος δεν θεραπεύει την ηπατίτιδα C. Αντίθετα, υπάρχει ο κίνδυνος η μόλυνση να επιστρέψει και να προκαλέσει βλάβη στο μόσχευμα. Ως εκ τούτου χρησιμοποιούνται αντιικά φάρμακα ως μέσω πρόληψης αυτής της έκβασης. Σύμφωνα με μελέτες, τα νεότερα αντιικά φάρμακα μπορούν να θεραπεύσουν την ηπατίτιδα C πριν και μετά τη μεταμόσχευση.
Εμβολιασμοί
Για την ηπατίτιδα C, δεν υπάρχουν εμβόλια, ωστόσο, πολλοί γιατροί συστήνουν εμβολιασμό για ηπατίτιδα Α και ηπατίτιδα Β, οι ιοί των οποίων προκαλούν επίσης ηπατική βλάβη και ταυτόχρονα επιδεινώνουν την ηπατίτιδα C.
Αλλαγές στον τρόπο ζωής
Για τη διαχείριση της ηπατίτιδας C, υπάρχουν και ορισμένες αλλαγές στον τρόπο ζωής που μπορούν να βοηθήσουν στη διατήρηση της υγείας του ήπατος, όπως:
- Διακοπή κατανάλωσης αλκοόλ: Να υπενθυμίσουμε ότι το αλκοόλ επιδεινώνει την ηπατική λειτουργία και αυξάνει τον κίνδυνο ηπατικής νόσου.
- Αποφυγή φαρμάκων που προκαλούν ηπατική βλάβη: Μιλήστε με τον γιατρό σας για οποιοδήποτε φάρμακο λαμβάνετε. Ενδεχομένως να χρειαστεί να κάνετε κάποιες αλλαγές.
Πρόληψη για την ηπατίτιδα C
Για να μειώσετε τον κίνδυνο να μολυνθείτε ή να μολύνετε άλλα άτομα με ηπατίτιδα C, ακολουθήστε τις πιο κάτω οδηγίες:
- Αν εργάζεστε στον τομέα της υγείας, προφυλάξτε τον εαυτό σας κατάλληλα όταν χειρίζεστε το αίμα ενός ασθενή
- Αποφύγετε την κοινή χρήση βελονών
- Επιλέξτε προσεκτικά τους επαγγελματίες που θα σας κάνουν τατουάζ ή θα προχωρήσουν σε άλλες ενέργειες που προϋποθέτουν το τρύπημα του σώματός σας. Ελέγξτε την άδειά τους και την καθαριότητα του χώρου τους
- Αποφύγετε την κοινή χρήση προσωπικών αντικειμένων που δυνητικά μπορούν να εκθέσουν εσάς ή άλλον σε ξένο αίμα, όπως ξυράφια και οδοντόβουρτσες
- Κάντε σεξ με ασφάλεια, χρησιμοποιώντας πάντα προφυλακτικό, κυρίως αν κάνετε σεξ με πολλούς συντρόφους ή με ένα νέο σύντροφο. Ο κίνδυνος μετάδοσης της ηπατίτιδας C μέσω του σεξ είναι πολύ χαμηλός, αλλά αυξάνεται αν υπάρξει έστω και μικρή αιμορραγία κατά τη διάρκεια του πρωκτικού σεξ ή αν η γυναίκα έχει περίοδο (έκθεση στο εμμηνορροϊκό αίμα)
Συνοπτικά, η ηπατίτιδα C είναι μια ιογενής λοίμωξη που επηρεάζει τους ιστούς του ήπατος προκαλώντας βλάβη και δυσλειτουργία. Η συγκεκριμένη λοίμωξη μεταδίδεται μέσω του αίματος από ένα μολυσμένο σε ένα μη μολυσμένο άτομο και μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά μέσω αντιικών φαρμάκων. Ωστόσο, δεδομένου ότι δεν προκαλεί συμπτώματα τις πλείστες φορές, τουλάχιστον μέχρι να προκαλέσει σημαντική βλάβη στο συκώτι, οι προληπτικές εξετάσεις κρίνονται ιδιαίτερα σημαντικές. Μιλήστε με τον γιατρό σας για να τις ενσωματώσετε στην προληπτική σας ρουτίνα.
- https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/hepatitis-c/symptoms-causes/syc-20354278
- https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/hepatitis-c