Λοιμώδης μονοπυρήνωση στα παιδιά
Η λοιμώδης μονοπυρήνωση είναι μια μεταδοτική λοίμωξη που μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο μέσω του σάλιου. Η βασικότερή της αιτία, είναι ο ιός Epstein-Barr που ανήκει στην οικογένεια των ερπητοϊών. Πρόκειται για μια λοίμωξη η οποία επηρεάζει κυρίως τους εφήβους και τις νεαρότερες ηλικίες, με τα στατιστικά να δείχνουν ότι ένας στους τέσσερις νεαρούς που μολύνονται με Epstein-Barr, αναπτύσσουν τελικά λοιμώδη μονοπυρήνωση.
Τα πιο κοινά συμπτώματα της λοιμώδους μονοπυρήνωσης είναι η έντονη κόπωση, ο πυρετός, ο πονόλαιμος και οι πόνοι στο σώμα. Η εν λόγω λοίμωξη τείνει να υποχωρεί μόνη της, ωστόσο, η ξεκούραση και η καλή ενυδάτωση, είναι ιδιαίτερα σημαντικές πρακτικές για την ανακούφιση των συμπτωμάτων.
Τι είναι η λοιμώδης μονοπυρήνωση;
Μονοπυρήνωση ονομάζεται η λοίμωξη που προκαλείται κατά κύριο λόγο από τον ιό Epstein-Barr, αλλά μπορεί να προκληθεί και από άλλους ιούς.
Η μονοπυρήνωση ονομάζεται και «ασθένεια του φιλιού», εξαιτίας του ότι μεταδίδεται μέσω των σωματικών υγρών και κυρίως μέσω του σάλιου.
Τα συμπτώματα της λοιμώδους μονοπυρήνωσης (πυρετός, πονόλαιμος, κόπωση, μυαλγία) εμφανίζονται σε διάστημα 4 - 6 εβδομάδων από την στιγμή της έκθεσης και απομακρύνονται εντελώς σε διάστημα περίπου 4 μηνών. Οι περισσότεροι ασθενείς δεν επηρεάζονται σοβαρά και βλέπουν τα συμπτώματά τους να απομακρύνονται χωρίς θεραπεία. Στο διάστημα που ο ασθενής είναι συμπτωματικός, μπορεί να μεταδώσει τη λοίμωξη. Ωστόσο, υπάρχουν και ασυμπτωματικοί ασθενείς που επίσης είναι μεταδοτικοί.
Τι προκαλεί τη λοιμώδη μονοπυρήνωση;
Η λοιμώδης μονοπυρήνωση προκαλείται, όπως είπαμε πιο πάνω, κυρίως από τον ιό Epstein-Barr (EBV). Ο κυτταρομεγαλοϊός (CMV) προκαλεί μια πιο ήπια παραλλαγή της λοιμώδους μονοπυρήνωσης (κυτταρομεγαλοϊός λοιμώδης μονοπυρήνωση). Και οι δύο ιοί ανήκουν στην οικογένεια του έρπητα, ο οποίος ακόμη και μετά την ανάρρωση παραμένει σε αδρανή μορφή στο ανθρώπινο σύστημα.
Άλλοι ιοί που μπορούν να προκαλέσουν λοιμώδη μονοπυρήνωση είναι οι ακόλουθοι:
- Αδενοϊός
- Ιός απλού έρπητα (HSV)
- Ερυθρά
- Ηπατίτιδα Α
- Ηπατίτιδα Β
- Ηπατίτιδα C
- Ιός ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας (HIV)
Ποια τα συμπτώματα της λοιμώδους μονοπυρήνωσης;
Η μονοπυρήνωση και τα συμπτώματα που προκαλεί διαρκούν περίπου δύο μήνες. Η σοβαρότητά τους ποικίλλει από άνθρωπο σε άνθρωπο και κυμαίνεται από ήπια έως σοβαρή. Τα περισσότερα μάλιστα τείνουν να εμφανίζονται σταδιακά. Συμπτώματα όπως ο πυρετός και ο πονόλαιμος βελτιώνονται εντός μερικών εβδομάδων, αλλά η κόπωση, οι διευρυμένοι λεμφαδένες λαιμού και η διευρυμένη σπλήνα, επηρεάζουν τον ασθενή για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
Μετά την ανάρρωση, ο ιός παραμένει αδρανής στο λαιμό και στα κύτταρα του αίματος για το υπόλοιπο της ζωής του ατόμου, αλλά από τη στιγμή της λοίμωξης και έπειτα, νοουμένου ότι αναπτύσσονται αντισώματα στον ανθρώπινο οργανισμό, καθίσταται πλέον αδύνατη η επαναμόλυνση.
Τα βασικότερα συμπτώματα που χαρακτηρίζουν τη λοιμώδη μονοπυρήνωση είναι:
- Πυρετός
- Αδυναμία
- Έντονη κόπωση
- Πονοκέφαλος
- Εξάνθημα
- Πρησμένοι λεμφαδένες στο λαιμό, τις μασχάλες και τη βουβωνική χώρα
- Σοβαρός πονόλαιμος
- Διευρυμένος σπλήνας
- Πόνος στο σώμα
- Ηπία ηπατική βλάβη (προκαλεί προσωρινό ίκτερο)
- Πρησμένες αμυγδαλές
- Απώλεια όρεξης
Ποια η πορεία εκδήλωσης της νόσου;
Όταν ο ιός Epstein-Barr εισέλθει στη στοματική κοιλότητα, μολύνει τα Β-λεμφοκύτταρα. Τότε, αναπτύσσονται μορφολογικά ανώμαλα λεμφοκύτταρα CD8 και Τ-κύτταρα, για να καταπολεμήσουν τη μόλυνση.
Στην οξεία φάση της λοίμωξης, ο ιός προκαλεί έντονο και απότομο πονόλαιμο, πρήξιμο στο λαιμό και τις αμυγδαλές και σταδιακή ανάπτυξη άλλων συμπτωμάτων όπως η αδιαθεσία, οι μυϊκοί πόνοι και η κόπωση.
Μετά την οξεία μόλυνση, ο ιός Epstein-Barr παραμένει στο ανθρώπινο σώμα, κυρίως στα Β-λεμφοκύτταρα, σε αδρανή μορφή για όλη την υπόλοιπη ζωή του ανθρώπου.
Πώς μεταδίδεται η λοιμώδης μονοπυρήνωση;
Όπως προαναφέρθηκε, ο ιός Epstein-Barr, που αποτελεί τη βασικότερη αιτία της μονοπυρήνωσης, ανήκει στην οικογένεια των ιών του έρπητα, αλλά διαφέρει από τον απλό ιό του έρπητα (HSV) που προκαλεί έρπη των γεννητικών οργάνων και έρπη του στόματος. Ωστόσο και οι δύο ιοί μπορούν να μεταδοθούν μέσω σεξουαλικής επαφής, κοινής χρήσης αντικειμένων και μέσω του φιλιού.
Λοιμώδης μονοπυρήνωση μετάδοση
Συγκεκριμένα, οι κυριότερες οδοί μετάδοσης του Epstein-Barr και κατά συνέπεια της μονοπυρήνωσης είναι οι ακόλουθες:
- Μετάγγιση αίματος
- Μεταμόσχευση οργάνων
- Φτέρνισμα
- Κοινή χρήση αντικειμένων
- Φιλί
- Βήχας
- Σεξουαλική επαφή
- Κοινή χρήση φαγητού
Πώς γίνεται η διάγνωση της λοιμώδους μονοπυρήνωσης;
Ο παιδίατρος, για να κάνει διάγνωση λοιμώδους μονοπυρήνωσης, αξιολογεί πρώτα τα συμπτώματα του ασθενούς. Κάνει αρχικά έλεγχο για διογκωμένους λεμφαδένες του λαιμού και της μασχάλης και έπειτα ψάχνει για σημάδια που υποδηλώνουν μεγέθυνση σπλήνας και διεύρυνση ήπατος.
Ακολούθως, πραγματοποιεί εξετάσεις αίματος για να διαπιστώσει αν υπάρχουν:
- Άτυπα λεμφοκύτταρα. Αντισώματα που παράγει το σώμα στην προσπάθειά του να καταπολεμήσει τον ιό Epstein-Barr.
- Αυξημένα επίπεδα λευκών αιμοσφαιρίων. Τα αυξημένα επίπεδα λευκών αιμοσφαιρίων υποδηλώνουν ύπαρξη μόλυνσης.
- Μειωμένα επίπεδα αιμοπεταλίων ή ουδετερόφιλων
- Μη φυσιολογική ηπατική λειτουργία
Ποια η θεραπεία της λοιμώδους μονοπυρήνωσης;
Για την πρόληψη της μονοπυρήνωσης δεν υπάρχει διαθέσιμο εμβόλιο, την ίδια ώρα που τα αντιβιοτικά και τα αντιιικά φάρμακα δεν λειτουργούν ενάντια στους ιούς που προκαλούν μονοπυρήνωση. Οι διαθέσιμες θεραπείες που υπάρχουν, αποσκοπούν στην ανακούφιση των συμπτωμάτων.
Τέτοιες θεραπευτικές επιλογές είναι οι ακόλουθες:
- Καλή ξεκούραση: Ο καλός και επαρκής ύπνος βοηθά το σώμα να καταπολεμήσει τη λοίμωξη.
- Καλή ενυδάτωση: Το άφθονο νερό μειώνει τον κίνδυνο αφυδάτωσης.
- Παυσίπονα: Τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ) ανακουφίζουν από τον πυρετό, τη φλεγμονή, τους πονοκεφάλους και τους μυϊκούς πόνους.
- Καταπραϋντικά για τον πονόλαιμο: Γαργάρες με αλατόνερο και παστίλιες για το λαιμό.
- Αποφυγή άσκησης: Η άσκηση αυξάνει την πίεση στον σπλήνα, ειδικά αν είναι διευρυμένος, αυξάνοντας τον κίνδυνο ρήξης.
Για την αντιμετώπιση των δευτερογενών λοιμώξεων που συνήθως συνοδεύουν τη μονοπυρήνωση και χειροτερεύουν την κατάσταση, χρησιμοποιούνται φάρμακα που είναι κατάλληλα για την εκάστοτε περίπτωση.
- Αντιβιοτικά, για τις περιπτώσεις στρεπτόκοκκου λαιμού, αμυγδαλίτιδας ή μόλυνσης των κόλπων.
- Κορτικοστεροειδή, για την αντιμετώπιση της σοβαρής στένωσης των κόλπων.
Η λοιμώδης μονοπυρήνωση δεν προκαλεί σοβαρά προβλήματα τις πλείστες φορές, ωστόσο, τα συμπτώματά της είναι έντονα και ενοχλητικά και περιορίζουν τους ασθενείς στο σπίτι. Η διαχείριση των συμπτωμάτων κρίνεται λοιπόν απαραίτητη, οπότε επισκεφτείτε τον γιατρό σας εάν αντιμετωπίζετε συμπτώματα μονοπυρήνωσης για διάγνωση και θεραπεία. Να θυμάστε ότι η μονοπυρήνωση είναι μεταδοτική και με την επίσκεψή σας στον γιατρό θα βελτιώσετε τόσο την κατάστασή σας, αλλά ταυτόχρονα θα προστατεύσετε και τους γύρω σας.
- https://www.cdc.gov/epstein-barr/about-mono.html
- https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/mononucleosis/symptoms-causes/syc-20350328