Ο κρίσιμος ρόλος του προστάτη
Προστάτης ονομάζεται ο μικρός αδένας που εντοπίζεται κάτω από την ουροδόχο κύστη του άνδρα, μπροστά από το ορθό. Αποτελείται από συνδετικούς και αδενικούς ιστούς και παίζει σημαντικό ρόλο στην παραγωγή και ρύθμιση του σπέρματος. Συγκεκριμένα, ο προστάτης αδένας εμπλουτίζει με υγρό τα σπερματοζωάρια και οι μυς του ωθούν το σπέρμα να εξέλθει από την ουρήθρα.
Η οποιαδήποτε αλλαγή στον προστάτη αδένα, μπορεί να οδηγήσει σε παθήσεις όπως προστατίτιδα, καλοήθη υπερπλασία ή και καρκίνο του προστάτη. Η δυσκολία στην ούρηση, ο κακός έλεγχος της ουροδόχου κύστης και η αδύναμη ροή των ούρων, αποτελούν κοινά συμπτώματα που υποδηλώνουν προβλήματα με τον προστάτη.
Τι είναι ο προστάτης;
Ο προστάτης είναι ένας μικρός αδένας στο σώμα του άνδρα, που εμπλέκεται στην αναπαραγωγική διαδικασία και αποτελεί μέρος της ανδρικής ουρογεννητικής ανατομίας. Ο συγκεκριμένος αδένας, ο οποίος τείνει να μεγαλώνει με την ηλικία, βρίσκεται κάτω από την ουροδόχο κύστη, μπροστά από το ορθό και περιβάλλει τον στενό σωλήνα που μεταφέρει ούρα και σπέρμα έξω από το σώμα, την ουρήθρα. Σε περίπτωση που διογκωθεί σημαντικά, προκαλεί προβλήματα.
Ποιος ο ρόλος του προστάτη;
Ο λειτουργικός προστάτης είναι πολύ σημαντικός για την αναπαραγωγική λειτουργία και τη γονιμότητα του άνδρα. Οι βασικότερες λειτουργίες του προστάτη είναι οι ακόλουθες:
- Παραγωγή προστατικού υγρού για το σπέρμα
Ο προστάτης αδένας παράγει ένα υγρό, το προστατικό υγρό, που εμπλουτίζει και είναι ένα από τα συστατικά του σπέρματος. Συγκεκριμένα το 20% - 30% του σπέρματος είναι προστατικό υγρό. Το υπόλοιπο σπέρμα παράγεται κατά 50% - 65% από τις σπερματοδόχους κύστεις και κατά 5% από τους όρχεις.
Το προστατικό υγρό περιέχει συστατικά που προστατεύουν τα σπερματοζωάρια, όπως ο ψευδάργυρος, το κιτρικό οξύ και άλλα ένζυμα, τα οποία βοηθούν το σπέρμα να ταξιδέψει με ασφάλεια προς την ουρήθρα και να επιβιώσει στον κόλπο μέχρι να φτάσει και να γονιμοποιήσει το ωάριο. Το προστατικό υγρό είναι ελαφρώς όξινο, αλλά στο σύνολό του το σπέρμα είναι αλκαλικό, γεγονός που εξουδετερώνει την οξύτητα του κόλπου, προστατεύοντάς το μέχρι να φτάσει στο ωάριο.
- Μεταβολισμός ορμονών
Για τη σωστή λειτουργία του προστάτη, χρειάζονται τα ανδρογόνα, οι ορμόνες δηλαδή που καθορίζουν το φύλο, όπως η τεστοστερόνη. Ο προστάτης αδένας, περιέχει ένα ένζυμο που ονομάζεται 5-άλφα αναγωγάση, το οποίο μετατρέπει την τεστοστερόνη σε διυδροτεστοστερόνη (DHT), η οποία θεωρείται απαραίτητη για τη σωστή λειτουργία και ανάπτυξη του προστάτη.
- Κλείσιμο ουρήθρας κατά την εκσπερμάτιση
Κατά τη διάρκεια της εκσπερμάτισης, ο προστάτης αδένας συστέλλεται και το προστατικό υγρό ωθείται προς την ουρήθρα, όπου αναμιγνύεται με τα σπερματοζωάρια και το υγρό που εκκρίνεται από τις σπερματοδόχους κύστεις, παράγοντας το σπέρμα. Κατά τη συστολή του προστάτη, το άνοιγμα που υπάρχει ανάμεσα στην ουροδόχο κύστη και την ουρήθρα κλείνει, ωθώντας το σπέρμα με πίεση προς τα έξω. Η συγκεκριμένη λειτουργία εμποδίζει την ταυτόχρονη εκσπερμάτιση και ούρηση.
Ποιες είναι οι πιο συχνές παθήσεις του προστάτη και ποια τα συμπτώματα τους;
Οι πιο συχνές παθήσεις που επηρεάζουν τον προστάτη, είναι οι ακόλουθες:
Καλοήθης υπερπλασία του προστάτη
Καλοήθης υπερπλασία του προστάτη, σημαίνει αύξηση στο μέγεθος του προστάτη, η οποία μπορεί να αποφράξει την ουρήθρα. Όλοι οι άνδρες με την πάροδο της ηλικίας παρουσιάζουν ένα βαθμό υπερπλασίας του προστάτη. Θεραπεία χρειάζεται η υπερπλασία που οδηγεί σε αποφρακτικού τύπου ή άλλες διαταραχές ούρησης.
Προστατίτιδα
Η προστατίτιδα είναι η φλεγμονή του προστάτη, και χαρακτηρίζεται από δυσχέρεια στην ούρηση, πόνο και ενδεχομένως πυρετό. Πρόκειται για το πιο κοινό πρόβλημα σε άνδρες άνω των 50 ετών. Υπάρχουν τέσσερις τύποι προστατίτιδας και συγκεκριμένα οι ακόλουθοι:
- Χρόνια προστατίτιδα: Η χρόνια προστατίτιδα, που ονομάζεται επίσης και σύνδρομο χρόνιου πυελικού πόνου, είναι ο πιο κοινός τύπος προστατίτιδας
- Ασυμπτωματική προστατίτιδα: Η ασυμπτωματική προστατίτιδα δεν προκαλεί συμπτώματα και συνήθως δεν χρειάζεται θεραπεία
- Οξεία βακτηριακή προστατίτιδα: Η οξεία βακτηριακή προστατίτιδα, η οποία δεν είναι τόσο συνηθισμένη, ξεκινά ξαφνικά από κάποια βακτηριακή λοίμωξη, προκαλώντας συμπτώματα όπως ο πυρετός, το ρίγος και ο πόνος. Η οξεία προστατίτιδα αντιμετωπίζεται με αντιβιοτική και αντιφλεγμονώδη αγωγή
- Χρόνια βακτηριακή προστατίτιδα: Η χρόνια βακτηριακή προστατίτιδα είναι η λοίμωξη που έρχεται και φεύγει για χρόνια. Για τη θεραπεία της χρειάζεται περισσότερος χρόνος, συγκριτικά με την οξεία βακτηριακή προστατίτιδα
Καρκίνος του προστάτη
Ο καρκίνος του προστάτη είναι ο πιο κοινός τύπος καρκίνου στους άνδρες.
Τα πιο κοινά συμπτώματα που υποδηλώνουν προβλήματα στον προστάτη είναι:
- Συχνή και επείγουσα ανάγκη για ούρηση, κυρίως το βράδυ
- Δυσκολία στην ούρηση
- Στυτική δυσλειτουργία
- Κοιλιακός πόνος
- Πόνος στο πέος, στους όρχεις ή στο περίνεο (η περιοχή ανάμεσα στο ορθό και τους όρχεις)
- Πόνος κατά τη διάρκεια της ούρησης
- Πόνος στο κάτω μέρος της πλάτης, το ισχίο ή στο στήθος
- Πόνος κατά την εκσπερμάτιση
- Πυρετός, ρίγος και σωματικός πόνος
- Αδυναμία πλήρους κένωσης της ουροδόχου κύστης
- Αίμα στα ούρα
- Αίμα στο σπέρμα
- Ασυνήθιστη οσμή και ασυνήθιστο χρώμα των ούρων
Κάθε πότε πρέπει να γίνεται έλεγχος προστάτη;
Σε ό,τι αφορά τη συχνότητα του προληπτικού ελέγχου για τον προστάτη, οι γιατροί δίνουν συστάσεις ανάλογα με το αν ο ασθενής παρουσιάζει ή όχι συμπτώματα. Σε γενικές γραμμές, όλοι οι άνδρες θα πρέπει να ξεκινούν τον προληπτικό έλεγχο του προστάτη στην ηλικία των 40 ετών. Αν δεν προκύψουν συμπτώματα καρκίνου του προστάτη ή άλλης κατάστασης που επηρεάζει τον προστάτη μετά τον αρχικό έλεγχο, η εξέταση θα πρέπει να επαναλαμβάνεται ανά δύο χρόνια και κατ' έτος μετά τα 50. Αν υπάρξουν συμπτώματα, οι άνδρες θα πρέπει να μιλήσουν με τον γιατρό τους, για τον καθορισμό του χρόνου επανάληψης του προληπτικού ελέγχου.
Πώς διαγιγνώσκονται οι παθήσεις του προστάτη;
Ο γιατρός, για να κάνει διάγνωση παθήσεων του προστάτη, αρχικά ζητά να ενημερωθεί για τα συμπτώματα του ασθενή και για το οικογενειακό του ιστορικό και ακολούθως προχωρά σε ψηλάφηση του προστάτη, κατά την οποία αφού τοποθετήσει πρώτα γάντι και λιπαντικό, εισάγει ένα δάχτυλο στο ορθό του ασθενή, για να εξετάσει μέσω της αφής, το μέγεθος, την υφή και τη σύσταση του προστάτη.
Ακολούθως, αν το κρίνει απαραίτητο, θα στραφεί σε άλλες εξετάσεις, όπως:
- Εξέταση αίματος και ούρων, για να ελέγξει αν υπάρχει λοίμωξη
- Υπερηχογράφημα του προστάτη και του ουροποιητικού συστήματος
- Εξέταση αίματος PSA, για έλεγχο του προστατικού αντιγόνου
- Ουροροομετρία, για να ελέγξει το πόσο εύκολα ή δύσκολα γίνεται η ούρηση
- Κυστεοσκόπηση, για έλεγχο του εσωτερικού της ουρήθρας και της ουροδόχου κύστης
- Βιοψία του προστάτη, για αποκλεισμό του καρκίνου
Ποια είναι η αντιμετώπιση του προστάτη;
Ανάλογα με την πάθηση που επηρεάζει τον προστάτη ενός άνδρα, ο γιατρός θα στραφεί προς την ανάλογη θεραπεία.
Προστατίτιδα
Ανάλογα με τον τύπο της προστατίτιδας, ο γιατρός θα επιλέξει μια ή συνδυασμό των πιο κάτω θεραπειών:
- Φάρμακα: Τα φάρμακα για την προστατίτιδα, βοηθούν στη χαλάρωση των μυών του προστάτη και της ουροδόχου κύστης, βελτιώνοντας τη ροή των ούρων. Για την αντιμετώπιση της μόλυνσης, χρησιμοποιούνται αντιβιοτικά
- Ασκήσεις πυελικού εδάφους: Οι ασκήσεις του πυελικού εδάφους, μειώνουν τους μυϊκούς σπασμούς στην περιοχή του προστάτη
Καλοήθης υπερπλασία του προστάτη
Για τη θεραπεία της καλοήθους υπερπλασίας του προστάτη, ο γιατρός στρέφεται προς θεραπευτικές επιλογές όπως:
- Φάρμακα: Διευκολύνουν την ούρηση αυξάνοντας την ταχύτητα ροής των ούρων ή και μειώνοντας το μέγεθος του προστάτη
- Χειρουργική επέμβαση: Αφαίρεση του ιστού του προστάτη που εμποδίζει την κανονική ροή των ούρων είτε με ανοικτή χειρουργική επέμβαση, είτε ενδοσκοπικά (TURIS, hoLep κ.α)
Καρκίνος του προστάτη
Για την αντιμετώπιση του καρκίνου του προστάτη, χρησιμοποιούνται οι ακόλουθες θεραπείες:
- Προσεκτική παρακολούθηση: Ο ασθενής παρακολουθείται στενά από τον ουρολόγο του και υποβάλλεται σε αιματολογικό έλεγχο εξέλιξης της τιμής του PSA, αξονική τομογραφία, ακτινογραφίες οστικών δομών ή και σπινθηρογράφημα οστών ή ακόμα και νέα βιοψία, για να ελέγχεται η εξέλιξη του καρκίνου του
- Βραχυθεραπεία: Εσωτερική ακτινοθεραπεία, κατά την οποία τοποθετείται ραδιενεργό υλικό στον προστάτη
- Ριζική Προστατεκτομή: Χειρουργική αφαίρεση προστάτη, είτε με την κλασσική ανοιχτή μέθοδο, είτε λαπαροσκοπικά ή ρομποτικά
- Ριζική ακτινοθεραπεία: Η στοχευμένη ακτινοθεραπεία που εστιάζει στο σημείο του καρκίνου
- Φαρμακευτική θεραπεία: Χορήγηση από του στόματος ή και ενέσιμης αγωγής ορμονικών ουσιών
- Χημειοθεραπεία: Από του στόματος ή και ενδοφλέβια χορήγηση χημειοθεραπευτικών σκευασμάτων από ουρολόγο ή ογκολόγο, σε υψηλής κακοήθειας καρκίνους με μεγάλη πιθανότητα μετάστασης, σε τοπικά προχωρημένη ή μεταστατική νόσο
Απορίες σχετικά με τον προστάτη
Οι γυναίκες έχουν προστάτη;
Οι γυναίκες δεν έχουν προστάτη, αλλά έχουν αντίστοιχους αδένες, που ονομάζονται παραουρηθρικοί αδένες Skene, και είναι τοποθετημένοι γύρω κάτω από την ουρήθρα. Οι εν λόγω αδένες εκκρίνουν υγρό που βοηθά στην ούρηση, την καθαριότητα του κόλπου και την απελευθέρωση υγρών κατά τον γυναικείο οργασμό.
Μπορεί ένας άνδρας να ζήσει χωρίς προστάτη;
Ένας άνδρας μπορεί να ζήσει χωρίς προστάτη. Για ορισμένα άτομα με καρκίνο του προστάτη απαιτείται η πλήρης αφαίρεση του αδένα, χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα πέραν της πιο συχνής ούρησης και της στυτικής δυσλειτουργίας.
Πόσο μεγάλος είναι ο προστάτης;
Ο προστάτης αδένας έχει το μέγεθος ενός καρυδιού, αλλά με την ηλικία μεγαλώνει και μπορεί να φτάσει το μέγεθος ενός λεμονιού ή και ακόμα μεγαλύτερο. Αυτή η διεύρυνση, ονομάζεται καλοήθης υπερπλασία του προστάτη, η οποία ωστόσο δεν είναι καρκινική.
Μπορεί ο προστάτης να επιστρέψει στο φυσιολογικό του μέγεθος;
Η καλοήθης υπερπλασία του προστάτη δεν έχει οριστική θεραπεία, πράγμα που σημαίνει ότι ο προστάτης δεν μπορεί να επανέλθει πλήρως στο αρχικό του μέγεθος, αλλά υπάρχουν τρόποι βελτίωσης των συμπτωμάτων που προκύπτουν, όπως η χρήση φαρμάκων, μη επεμβατικές θεραπείες και η χειρουργική επέμβαση.
Ποια είναι η κύρια αιτία των προβλημάτων του προστάτη;
Η πραγματική αιτία που συμβάλλει στη διόγκωση του προστάτη και κατά συνέπεια στα υπόλοιπα προβλήματά του, είναι άγνωστη. Ωστόσο, σημαντικό ρόλο θεωρείται ότι παίζει η γήρανση, τα επίπεδα της τεστοστερόνης και οι αλλαγές που συμβαίνουν στα κύτταρα των όρχεων.
- https://medlineplus.gov/prostatediseases.html
- https://my.clevelandclinic.org/health/body/23965-prostate
