Triplex καρδιάς: Γιατί είναι αναγκαίο;
Το υπερηχοκαρδιογράφημα ή αλλιώς triplex καρδιάς, είναι μια ανώδυνη και ακίνδυνη διαδικασία παρακολούθησης της καρδιάς, που κάνει ανατομική απεικόνιση των δομικών της στοιχείων (τοιχώματα, κοιλότητες, μεγάλα αγγεία και βαλβίδες). Οι εικόνες που παράγονται μέσω του triplex καρδιάς, με τη βοήθεια ηχητικών κυμάτων, είναι δισδιάστατες ή τρισδιάστατες.
Με τη συγκεκριμένη εξέταση, ο γιατρός μπορεί να δει το μέγεθος και το σχήμα της καρδιάς και να εκτιμήσει τη λειτουργία των κοιλοτήτων και των βαλβιδών της. Εκτιμάει ανάμεσα σε άλλα, καταστάσεις όπως η μυοκαρδιοπάθεια, διαταραχές της κινητικότητας των τοιχωμάτων και βαλβιδοπάθειες.
Υπάρχουν διάφοροι τύποι εξετάσεων υπερήχων της καρδιάς, όπως τα διαθωρακικό και τα διοισοφάγειο. Το ποιος τύπος εξέτασης είναι ο κατάλληλος για τον κάθε ασθενή, εξαρτάται κάθε φορά από τον λόγο της εξέτασης.
Τι είναι το triplex καρδιάς;
Το ηχοκαρδιογράφημα ή αλλιώς υπέρηχος καρδιάς ή triplex καρδιάς, είναι μια απεικονιστική εξέταση υπερήχων, που πραγματοποιείται για την εξέταση της δομής της καρδιάς και των κοντινών της αιμοφόρων αγγείων. Πρόκειται για έναν τύπο σάρωσης υπερήχων, κατά τη διάρκεια του οποίου, ο γιατρός ακουμπάει τον ηχομετατροπέα, μια μικρή συσκευή σε σχήμα στυλό, στο στήθος του ασθενούς και με μικρές κινήσεις απεικονίζει την καρδιά από διάφορες γωνίες αποστέλλοντας ηχητικά κύματα υψηλής συχνότητας στην καρδιά, δημιουργώντας ηχώ, η οποία μέσω ενός ανιχνευτή μετατρέπεται σε κινούμενη εικόνα στην οθόνη του συνδεδεμένου υπολογιστή. Η εικόνα αλλάζει συνεχώς ανάλογα με τους προσλαμβανόμενους υπερήχους με αποτέλεσμα να απεικονίζεται η κίνηση της καρδιάς και των δομών της αλλά και η ροή του αίματος απεικονίζοντας τις βαλβίδες και τις κοιλότητες της καρδιάς, δίνοντας τη δυνατότητα στον γιατρό να αξιολογήσει τη λειτουργία της.
Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας δεν χρησιμοποιείται καμιά δόση ακτινοβολίας, όπως συμβαίνει με τις ακτινογραφίες και τις αξονικές τομογραφίες.
Γιατί λέγεται triplex καρδιάς;
Ο όρος έγχρωμο triplex καρδιάς αναφέρεται στις διάφορες τεχνολογίες που συνδυάζει η υπερηχοκαρδιογραφία (η μελέτη της καρδιακής λειτουργίας με τη χρήση υπερήχων). Οι τεχνολογίες αυτές αφορούν την ασπρόμαυρη απεικόνιση δύο διαστάσεων, τη χρήση παλμικού ή/και συνεχούς doppler και την έγχρωμη απεικόνιση ροών (κόκκινο και μπλε που δηλώνουν την εκατέρωθεν διεύθυνση της ροής σε σχέση με τον ηχομετατροπέα και ένταση χρωματικής κλίμακας που αναπαριστά την ταχύτητα της ροής). Ο όρος triplex αποτελεί δηλαδή έναν ιστορικό όρο που αντικατοπτρίζει τις διάφορες διαθέσιμες τεχνολογίες της εποχής, ωστόσο συναντάται συχνά στην καθομιλουμένη (μαζί με τον όρο "echo καρδιάς") αντί του όρου υπερηχοκαρδιογράφημα.
Ποια η διαδικασία του triplex καρδιάς;
Το triplex καρδιάς πραγματοποιείται από καρδιολόγους, ειδικά εκπαιδευμένους τεχνικούς, σε νοσοκομεία, επείγοντα ή ιατρεία. Υπάρχουν διάφοροι τύποι υπερηχοκαρδιογραφήματος, όμως οι περισσότεροι ασθενείς υποβάλλονται σε διαθωρακικό ηχοκαρδιογράφημα (TTE). Η διαδικασία αυτή διαρκεί περίπου μια ώρα και περιλαμβάνει τα πιο κάτω στάδια:
- Ο ασθενής καλείται να αφαιρέσει τα ρούχα που καλύπτουν το πάνω μέρος του σώματός του και ακολούθως να ξαπλώσει σε ένα κρεβάτι, φορώντας συνήθως μια νοσοκομειακή ρόμπα
- Ο γιατρός τοποθετεί στο στήθος του ασθενή μικρούς κολλώδεις αισθητήρες, γνωστοί ως ηλεκτρόδια, τα οποία συνδέονται με το μηχάνημα και παρακολουθεί τον καρδιακό παλμό (ηλεκτροκαρδιογράφος)
- Ακολούθως, στον ηχομετατροπέα τοποθετείται λιπαντικό gel
- Ο ασθενής καλείται να ξαπλώσει στην αριστερή πλευρά του σώματός του, με τον γιατρό να μετακινεί στο στήθος του τον ηχομετατροπέα, ο οποίος παράγει ηχητικά κύματα υψηλής συχνότητας, δημιουργώντας ηχώ που ανακλά πίσω στον καθετήρα. Ο καθετήρας είναι συνδεόμενος με ένα καλώδιο σε έναν κοντινό υπολογιστή, ο οποίος καταγράφει τις παραγόμενες εικόνες, που στη συνέχεια εξετάζονται και ερμηνεύονται από τον γιατρό
Σημειώνεται ότι ο ασθενής δεν μπορεί να ακούσει τα ηχητικά κύματα που παράγονται από τον καθετήρα. Κατά τη διάρκεια του Doppler, μέσω των ηχείων του υπερηχοκαρδιογράφου μπορεί να ακούσει ήχους που προκαλούνται κατά τη ροή του αίματος καθώς η καρδιά χτυπά.
Πέραν από το διαθωρακικό υπερηχογράφημα υπάρχουν και άλλοι τύποι υπερήχου της καρδιάς στους οποίους μπορεί να στραφεί ο γιατρός. Συγκεκριμένα υπάρχουν οι ακόλουθοι τύποι υπερήχου της καρδιάς:
- Διοισοφάγειο υπερηχοκαρδιογράφημα (TOE)
Πραγματοποιείται με την προώθηση ενός ηχομετατροπέα δια μέσου της στοματικής κοιλότητας στον οισοφάγο. Λόγω της γειτνίασης αυτού με την καρδιά καθίσταται εφικτή η λεπτομερής καταγραφή ανατομικών και λειτουργικών λεπτομερειών στην καρδιά και στην ανιούσα αορτή, με τη βοήθεια τοπικής αναισθησίας. Σημειώνεται ότι ο ασθενής δεν μπορεί να φάει για μερικές ώρες πριν τη δοκιμή
- Δυναμική Υπερηχοκαρδιογραφία (Stress ECHO)
Αυτός ο τύπος ηχοκαρδιογραφήματος πραγματοποιείται κατά τη διάρκεια ή αμέσως μετά την άσκηση σε στατικό ποδήλατο ή διάδρομο ή μετά τη χορήγηση ενδοφλεβίως δοβουταμΙνης, που κάνει την καρδιά να χτυπά όπως σε συνθήκες κόπωσης. Χρησιμοποιείται κυρίως στη διάγνωση της στεφανιαίας νόσου
- Ηχοκαρδιογράφημα αντίθεσης (contrast echocardiography)
Αποτελεί μια εξειδικευμένη καρδιολογική εξέταση η οποία χρησιμοποιείται για να βελτιώσει την απεικόνιση της καρδιάς σε εξεταζόμενους με πτωχή ποιότητα εικόνας - δύσκολα υπερηχοκαρδιογραφικά παράθυρα (πχ. ασθενείς με χρόνιες πνευμονοπάθειες, παχυσαρκία, δομικές παραλλαγές του θώρακα κ.α.). Η εξέταση βασίζεται στην ενδοφλέβια χορήγηση σκιαγραφικού και διαρκεί ελάχιστα λεπτά. Είναι μια ασφαλής εξέταση ρουτίνας
Τι δείχνει το triplex καρδιάς;
- Την ανατομία (πάχος και διαστάσεις τοιχωμάτων) της καρδιάς
- Την κινητικότητα των επί μέρους τοιχωμάτων της καρδιάς
- Τη συνολική λειτουργικότητα του μυοκαρδίου (με σημαντικότερο δείκτη το κλάσμα εξώθησης της αριστεράς κοιλίας)
- Την ύπαρξη θρόμβων εντός των καρδιακών κοιλοτήτων
- Τη δομική ακεραιότητα και τη μορφολογία των καρδιακών βαλβιδών
- Τη λειτουργία των καρδιακών βαλβιδών
- Την ύπαρξη παθολογικών επικοινωνιών ανάμεσα στα διαμερίσματα της καρδιάς
- Το περικάρδιο συμπεριλαμβανομένης της ύπαρξης ή όχι υγρού στον περικαρδιακό χώρο
- Τα μεγάλα αγγεία (ανιούσα αορτή, αορτική τόξο και πνευμονική αρτηρία)
Συγκεκριμένα, το triplex καρδιάς μπορεί να βοηθήσει στην ανίχνευση καρδιαγγειακών καταστάσεων, όπως:
- Στεφανιαία νόσος: (Οξύ έμφραγμα, ασταθής και σταθερή στηθάγχη): Προκαλείται όταν οι αθηρωματικές πλάκες πληρώνουν, δηλαδή γεμίζουν, στον αυλό των αιμοφόρων αγγείων της καρδιάς (λέγονται στεφανιαίες αρτηρίες), και εμποδίζουν τη ροή του αίματος στην καρδιά. Η αιτία της στεφανιαίας νόσου είναι η αθηρωμάτωση ("σκλήρυνση" ή "πάχυνση" του τοιχώματος των αρτηριών). Η αθηρωμάτωση αρχίζει με την εναπόθεση μιας πλάκας λίπους στο τοίχωμα της αρτηρίας
- Μυοκαρδιοπάθεια: Μια κατάσταση στην οποία παρουσιάζεται ανωμαλία στη δομή και τη λειτουργία του καρδιακού μυός (μυοκάρδιο), χωρίς όμως να οφείλεται στις συνήθεις αιτίες όπως στεφανιαία νόσο, αρτηριακή υπέρταση, βαλβιδοπάθεια ή συγγενή πάθηση της καρδιάς
- Βαλβιδοπάθειες: Η δυσλειτουργία μιας (ή περισσότερων) καρδιακών βαλβιδών
- Καρδιακή ανεπάρκεια: Η αδυναμία της καρδιάς να τροφοδοτήσει με αίμα τα διάφορα όργανα του σώματος λέγεται καρδιακή ανεπάρκεια. Η καρδιακή ανεπάρκεια μπορεί να οφείλεται σε προβλήματα κατά τη συστολή της καρδιάς (αδυναμία εξώθησης του αίματος) ή κατά τη διαστολή της καρδιάς (αδυναμία πλήρωσης της καρδιάς)
- Λοιμώδης ενδοκαρδίτιδα: Φλεγμονή του ενδοκαρδίου και των καρδιακών βαλβιδών, που προκαλείται από λοιμώδεις παράγοντες
- Περικαρδιακή νόσος: Προσβολή του περικάρδιου δηλαδή του ινώδη σάκου που περιβάλλει την καρδιά
- Συγγενείς καρδιοπάθειες: Οι δομικές ανωμαλίες της καρδιάς ή των μεγάλων αγγείων κατά τη γέννηση και είναι οι συχνότερες συγγενείς ανωμαλίες
Το triplex καρδιάς μπορεί επίσης να δείξει διάφορες αλλαγές στην καρδιά που δυνητικά θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε επικίνδυνες καρδιακές επιπλοκές, όπως:
- Ανεύρυσμα αορτής
Διόγκωση του τοιχώματος της αορτής που μπορεί να ραγεί ή να χωριστεί στα δύο (διαχωρισμός) και να οδηγήσει σε μοιραία για τη ζωή αιμορραγία
- Θρόμβοι αίματος
Μέσα σε κάποιο θάλαμο της καρδιάς, όπως μπορεί να συμβεί μετά από έμφραγμα του μυοκαρδίου
- Καρδιακός όγκος
Η εμφάνιση όγκου στην καρδιά είναι σπάνιο φαινόμενο αλλά όχι απίθανο. Οι όγκοι διακρίνονται σε καλοήθεις ή κακοήθεις και σε πρωτοπαθείς ή δευτεροπαθείς (μεταστατικοί)
Πόσο διαρκεί το triplex καρδιάς;
Η όλη διαδικασία του triplex καρδιάς, μπορεί να διαρκέσει από 15 - 60 λεπτά. Η σύνταξη πλήρους γραπτής έκθεσης ενός υπερηχοκαρδιογραφήματος απαιτεί να αφιερωθεί κάποιος χρόνος. Τις περισσότερες φορές όμως δίδεται αμέσως μετά το πέρας της εξέτασης. Είναι σημαντικό να λαμβάνει ο εξεταζόμενος την πλήρη έκθεση διάγνωσης, αντί αδρών σημειωμάτων, διότι με τον τρόπο αυτό υπάρχει αρχείο για μελλοντικές συγκρίσεις. Μετά το τέλος της διαδικασίας, ο ασθενής μπορεί να επιστρέψει στο σπίτι του και στις καθημερινές του δραστηριότητες.
Ποιος και κάθε πότε πρέπει να κάνει triplex καρδιάς;
Όσον αφορά τους υγιείς ενήλικες είναι καλό να έχει γίνει μία φορά η εξέταση αυτή ώστε να υπάρχει ένα σημείο αναφοράς. Από εκεί και πέρα η επανάληψη του συνίσταται περιοδικά σε άτομα που έχουν ήδη εμφανίσει νοσήματα που παρακολουθεί ο καρδιολόγος. Η συχνότητα (κάθε 3 - 6 μήνες ή κάθε 1 - 2 χρόνια ή περισσότερο) εξαρτάται από το νόσημα που ελέγχουμε αλλά και από το πότε αυτό διαγνώστηκε.
Συνήθως τα διαστήματα είναι πιο μικρά όταν έχουμε πρωτοδιάγνωση μιας κατάστασης όπως π.χ. στένωση της αορτικής βαλβίδας και ακολούθως η παρακολούθηση γίνεται λιγότερο συχνή. Συχνός επανέλεγχος γίνεται επίσης όταν προσεγγίζουμε κρίσιμα όρια για τη λήψη αποφάσεων για την αντιμετώπιση για παράδειγμα μιας βαλβιδοπάθειας. Τέλος, επί ξαφνικής εμφάνισης συμπτώματος που δεν υπήρχε πριν ή απορρύθμιση μιας γνωστής και σταθερής κατάστασης τότε συνήθως απαιτείται επανάληψη του υπερηχοκαρδιογραφήματος.
Συνοπτικά, το triplex καρδιάς είναι μια σημαντική εξέταση για την υγεία της καρδιάς, μέσω της οποίας ο γιατρός δύναται να ελέγξει τη δομή και τη λειτουργία της καρδιάς. Σε περίπτωση που ο γιατρός σας, σας προτείνει να υποβληθείτε σε υπέρηχο καρδιάς, ενημερωθείτε για τον τύπο που θα χρειαστείτε και για το τι μπορείτε να περιμένετε από τη συγκεκριμένη διαδικασία. Πρόκειται για μια εντελώς ανώδυνη και ακίνδυνη διαδικασία, που ανάλογα με τον τύπο της χρειάζεται ελάχιστη ή καθόλου προετοιμασία.