Κολονοσκόπηση: Ο σύμμαχός σας για την υγεία του εντέρου

Γεράκης Ιωάννης

Γαστρεντερολόγος

06 Φεβ 2025

Το παχύ έντερο αποτελεί μέρος του γαστρεντερικού συστήματος, το οποίο μπορεί να επηρεαστεί από διάφορες παθήσεις. Για τον έλεγχο της υγείας του παχέος εντέρου και την πρόληψη σοβαρών παθήσεων, όπως ο καρκίνος του παχέος εντέρου, είναι εξαιρετικά σημαντική η πραγματοποίηση κολονοσκόπησης.

Τι είναι η κολονοσκόπηση;

Η κολονοσκόπηση είναι μια εξέταση κατά την οποία ένας γαστρεντερολόγος χρησιμοποιεί έναν εύκαμπτο σωλήνα με μεγάλο μάκρος (ενδοσκόπιο), ο οποίος έχει στην άκρη του μια κάμερα και επιτρέπει την παρατήρηση του εσωτερικού του παχέος εντέρου. 

Μέσω της κολονοσκόπησης, ένας γαστρεντερολόγος μπορεί να εξετάσει την ύπαρξη αλλαγών, όπως έλκη, πολύποδες και πρησμένοι ιστοί, στο παχύ έντερο και αναλόγως να δράσει για την αντιμετώπισή τους.

Για ποιους λόγους πρέπει να προγραμματίσετε μια κολονοσκόπηση;

Η κολονοσκόπηση μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μέθοδος πρόληψης, διάγνωσης, αλλά και θεραπείας. 

Οι περισσότεροι άνθρωποι κάνουν κολονοσκόπηση ως μέρος του προσυμπτωματικού ελέγχου για τον καρκίνο του παχέος εντέρου. Ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου αυξάνεται με την πάροδο της ηλικίας, με αποτέλεσμα να συνιστάται η τακτική πραγματοποίηση κολονοσκόπησης σε όλους τους ανθρώπους ηλικίας 45 ετών και άνω, ανεξάρτητα από το εάν παρουσιάζουν συμπτώματα ή όχι.

Άλλες περιπτώσεις στις οποίες πρέπει κάποιος να υποβληθεί σε κολονοσκόπηση για προσυμπτωματικό έλεγχο είναι οι εξής:

• Δεν έχει υποβληθεί σε κολονοσκόπηση για παραπάνω από 10 χρόνια
• Κατά την τελευταία κολονοσκόπηση είχε πραγματοποιηθεί αφαίρεση ιστού
• Υπάρχει οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του παχέος εντέρου
• Έχει κάποια κληρονομική ασθένεια που αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου του παχέος εντέρου, όπως το σύνδρομο Lynch
• Έχει φλεγμονώδη νόσο του εντέρου

Η κολονοσκόπηση μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί ως μέσο διάγνωσης για ορισμένες παθήσεις όταν κάποιος εμφανίζει συμπτώματα, όπως:

• Αιμορραγία από τον ορθό ή αίμα στα κόπρανα
• Επίμονη διάρροια ή δυσκοιλιότητα
• Ανεξήγητη απώλεια βάρους
• Αυξημένη κούραση χωρίς συγκεκριμένο λόγο
• Επίμονο κοιλιακό άλγος

Μερικές από τις παθήσεις που μπορούν να διαγνωστούν με τη βοήθεια της κολονοσκόπησης, εκτός από τον καρκίνο του παχέος εντέρου, είναι οι εξής:

• Ελκώδης κολίτιδα
• Νόσος του Crohn
• Εκκολπωματίτιδα
• Αποφράξεις του παχέος εντέρου

Εάν κατά τη διάρκεια της κολονοσκόπησης εντοπιστούν προβλήματα στο παχύ έντερο, τότε υπάρχει η δυνατότητα θεραπείας αυτών μέσω μικρών επεμβάσεων που πραγματοποιούνται ύστερα από εισαγωγή μικροσκοπικών εργαλείων με τη βοήθεια του ενδοσκόπιου στο σημείο.

Μερικές μικρές επεμβάσεις που μπορούν να πραγματοποιηθούν κατά τη διάρκεια μιας κολονοσκόπησης περιλαμβάνουν:

• Αφαίρεση πολυπόδων που βοηθά στην αποτροπή ανάπτυξης ή εξάπλωσης του καρκίνου του παχέος εντέρου
• Τοποθέτηση stent που βοηθά στην αντιμετώπιση κάποιας στένωσης στο παχύ έντερο 
• Αντιμετώπιση απόφραξης του παχέος εντέρου
• Θεραπεία ελκών του παχέος εντέρου

Πώς πρέπει να προετοιμαστείτε για την κολονοσκόπηση;

Πριν την κολονοσκόπηση, πρέπει να διασφαλιστεί πως το παχύ έντερο είναι κενό και δεν υπάρχει κανένα υπόλειμμα που μπορεί να εμποδίσει τη λεπτομερή παρατήρηση του εντέρου. Για να καθαριστεί πλήρως το παχύ έντερο, ο γαστρεντερολόγος μπορεί να συστήσει:

• Ειδική διατροφή για μερικές ημέρες πριν την εξέταση

Ο γιατρός μπορεί να συστήσει μια ειδική διατροφή για 1 ή 2 ημέρες πριν την κολονοσκόπηση, η οποία συνήθως περιλαμβάνει την κατανάλωση απλών και μη στερεών τροφών (πχ. σούπα). Επιπλέον, από τα μεσάνυχτα της προηγούμενης ημέρας από αυτή που έχει προγραμματιστεί η κολονοσκόπηση, δεν πρέπει να καταναλώνεται κανένα είδος τροφίμου ή ποτού, με εξαίρεση ίσως κάποια ελάχιστη ποσότητα νερού.

• Λήψη καθαρτικού μια ημέρα πριν την εξέταση

Μια ημέρα πριν την κολονοσκόπηση, ο γαστρεντερολόγος θα προτείνει τη λήψη κάποιου συνταγογραφούμενου καθαρτικού, συνήθως σε μορφή σκόνης που διαλύεται σε νερό, μερικές φορές κατά τη διάρκεια του εικοσιτετραώρου. Η λήψη του καθαρτικού θα έχει ως αποτέλεσμα την εμφάνιση διάρροιας, η οποία θα βοηθήσει στο άδειασμα του περιεχομένου του εντέρου. Λόγω της διάρροιας που προκαλεί η χρήση καθαρτικού, θα υπάρχει και αυξημένη ανάγκη για επίσκεψη στην τουαλέτα.

• Προσαρμογή της λήψης φαρμάκων 

Στην περίπτωση που κάποιος λαμβάνει φαρμακευτική αγωγή, όπως φάρμακα για την αραίωση του αίματος (ασπιρίνη, βαρφαρίνη, κλπ), μπορεί να χρειαστεί να τα διακόψει ή να προσαρμόσει τη δοσολογία αυτών πριν την κολονοσκόπηση, υπό την καθοδήγηση του γιατρού. 

Ποια είναι η διαδικασία της κολονοσκόπησης;

Η κολονοσκόπηση πραγματοποιείται συνήθως σε κάποιο νοσοκομείο ή εξεταστικό κέντρο και διαρκεί περίπου 30 - 60 λεπτά. 

Αρχικά, θα ζητηθεί από το άτομο που πρόκειται να εξεταστεί, η αφαίρεση των ρούχων και τοποθέτηση μιας νοσοκομειακής ρόμπας. Στη συνέχεια, θα χορηγηθεί ένα ηρεμιστικό ή παυσίπονο ενδοφλεβίως για να μειωθεί η πιθανότητα ενόχλησης (κράμπες, πόνος ή πίεση) κατά τη διαδικασία της κολονοσκόπησης.

Για να μπορέσει να πραγματοποιηθεί η κολονοσκόπηση, το εξεταζόμενο άτομο πρέπει να ξαπλώσει στο πλάι στο εξεταστικό κρεβάτι με τα γόνατά του λυγισμένα προς το στήθος. Αυτή η στάση διευκολύνει την εισαγωγή του ενδοσκοπίου στον ορθό. Το ενδοσκόπιο είναι ευλύγιστο με αποτέλεσμα να μπορεί να μετακινηθεί καθ' όλο το μήκος του παχέος εντέρου και να βοηθήσει το γιατρό να παρατηρήσει το εσωτερικό του.

Κατά τη διάρκεια της κολονοσκόπησης, ο γιατρός μπορεί επίσης να αφαιρέσει τυχόν πολύποδες ή άλλες περιοχές μη φυσιολογικού ιστού.

Για να διευκολυνθεί η ορατότητα του εσωτερικού του παχέος εντέρου μπορεί επίσης να εγχυθεί αέρας σε αυτό για να διογκωθεί, ενώ εάν υπάρχουν τυχόν υγρά κόπρανα στην επένδυση του παχέος εντέρου μπορεί να χρησιμοποιηθεί κάποια συσκευή για την αναρρόφηση αυτών.

Αφού ολοκληρωθεί η κολονοσκόπηση, ο γιατρός αφαιρεί το ενδοσκόπιο.

Τι πρέπει να κάνετε μετά την κολονοσκόπηση;

Μετά την κολονοσκόπηση, μπορεί να χρειαστεί από μια ώρα έως και μια ημέρα για να σταματήσει πλήρως η δράση του ηρεμιστικού, για αυτό αρχικά μπορεί να χρειαστεί παραμονή στο κέντρο για μερική ώρα και ο γιατρός θα δώσει συγκεκριμένες οδηγίες για δραστηριότητες που πρέπει να αποφευχθούν για λίγες ώρες μετά (πχ. οδήγηση).

Ένα από το πιο κοινά συμπτώματα μετά την κολονοσκόπηση είναι ο μετεωρισμός και κράμπες λόγω του αέρα που υπάρχει ακόμη μέσα στο παχύ έντερο. Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να διαρκέσουν για μερικές ώρες μετά την κολονοσκόπηση και συνήθως ανακουφίζονται με το περπάτημα. 

Επιπλέον, μπορεί να παρατηρηθεί μικρή ποσότητα αίματος στα κόπρανα κατά την πρώτη κένωση μετά την κολονοσκόπηση, η οποία είναι φυσιολογική. Εάν κατά την κολονοσκόπηση πραγματοποιήθηκε και βιοψία, τότε μπορεί να χρειαστούν μερικές ημέρες για να βγουν τα αποτελέσματα.

Τέλος, ο γιατρός μπορεί να συστήσει την αποφυγή της κατανάλωσης αλκοόλ για τουλάχιστον 24 ώρες μετά την κολονοσκόπηση, καθώς και την κατανάλωση άφθονου νερού για την αναπλήρωση των υγρών που χάθηκαν κατά το διάστημα προετοιμασίας για την εξέταση.

Τι κινδύνους έχει η κολονοσκόπηση;

Η κολονοσκόπηση σπάνια παρουσιάζει επιπλοκές, αλλά μερικές από αυτές μπορεί να είναι οι εξής:

• Αντίδραση στο ηρεμιστικό που χρησιμοποιήθηκε κατά τη διάρκεια της κολονοσκόπησης
• Διάτρηση του παχέος εντέρου
• Ανεξέλεγκτη αιμορραγία στο σημείο που αφαιρέθηκε κάποιος πολύποδας ή ελήφθη βιοψία
• Λοίμωξη

Η αιμορραγία και η διάτρηση είναι οι συχνότεροι κίνδυνοι της κολονοσκόπησης και αφορούν συνήθως περιστατικά όπου αφαιρέθηκε κάποιος πολύποδας.

Σε περίπτωση που κάποιος εμφανίσει τα ακόλουθα συμπτώματα μετά από μια κολονοσκόπηση, απαιτείται άμεση ιατρική φροντίδα:

• Έντονος πόνος στην κοιλιά
• Πυρετός
• Αιμορραγία κατά την αφόδευση που δε βελτιώνεται
• Αδυναμία

Απορίες σχετικά με την κολονοσκόπηση

Ποιο είναι το κόστος της κολονοσκόπησης;

Το κόστος της κολονοσκόπησης ποικίλει ανάλογα με τα ευρήματα και τους χειρισμούς που μπορεί να γίνουν. Εάν χρειαστεί αφαίρεση πολυπόδων ή λήψη βιοψίας το κόστος ενδέχεται να αυξηθεί περισσότερο. Εάν η κολονοσκόπηση πραγματοποιηθεί μέσω του ΕΟΠΥΥ ή ιδιωτικής ασφάλειας, τότε το κόστος είναι μειωμένο.

Είναι η κολονοσκόπηση μια επώδυνη διαδικασία;

Στις περισσότερες περιπτώσεις, η κολονοσκόπηση πραγματοποιείται μετά τη χορήγηση αναισθησίας, με αποτέλεσμα το άτομο που υποβάλλεται σε αυτή να μη νιώθει πόνο. Ωστόσο, όταν χορηγείται ελαφρά καταστολή μπορεί να αισθανθεί ήπιο πόνο ή ενόχληση κατά την κολονοσκόπηση. Εάν δε χορηγηθεί καθόλου αναισθησία, τότε η διαδικασία μπορεί να είναι επώδυνη. 

Πόσος χρόνος χρειάζεται για την πλήρη ανάρρωση μετά την κολονοσκόπηση;

Για να υποχωρήσει πλήρως η αναισθησία μετά την κολονοσκόπηση (εφόσον αυτή έχει χορηγηθεί) μπορεί να χρειαστούν έως και 24 ώρες. Για το λόγο αυτό συνιστάται η αποφυγή της οδήγησης και της χρήσης επικίνδυνου εξοπλισμού κατ' αυτό το διάστημα. 

Συμπτώματα, όπως η ναυτία, το φούσκωμα και τα αέρια, συνήθως υποχωρούν γρήγορα, ενώ η ελαφριά αιμορραγία, που μπορεί να υπάρξει στην περίπτωση που αφαιρεθεί ιστός, υποχωρεί μετά από μερικές ημέρες.

Ποια είναι τα πλεονεκτήματα της κολονοσκόπησης σε σύγκριση με άλλες μεθόδους προσυμπτωματικού ελέγχου για τον καρκίνο του παχέος εντέρου;

Η κολονοσκόπηση παρουσιάζει τα εξής πλεονεκτήματα σε σχέση με άλλες μεθόδους προσυμπτωματικού ελέγχου για τον καρκίνο του παχέος εντέρου:

• Έχει υψηλότερη ευαισθησία, καθώς ανιχνεύει τυχόν καρκινικές αλλοιώσεις νωρίτερα
• Αποτελεί εκτός από μέθοδο προσυμπτωματικού ελέγχου και μέθοδο διάγνωσης και θεραπείας
• Εάν τα αποτελέσματα είναι φυσιολογικά δε χρειάζεται να επαναληφθεί για τα επόμενα 10 χρόνια

Κάθε πότε πρέπει να γίνεται η κολονοσκόπηση ως μέρος του προσυμπτωματικού ελέγχου για τον καρκίνο του παχέος εντέρου;

Γενικά, η κολονοσκόπηση συνιστάται να γίνεται κάθε 10 χρόνια από ανθρώπους ηλικίας 45 - 75 ετών ως μέρος του προσυμπτωματικού ελέγχου. Ωστόσο, εάν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του παχέος εντέρου ή εντοπιστούν πολύποδες κατά τη διάρκεια της κολονοσκόπησης, ο γιατρός μπορεί να συστήσει την επανάληψη της κολονοσκόπησης σε λιγότερο από 10 χρόνια.

 Πόσο διαρκεί συνήθως μια κολονοσκόπηση;

Μια κολονοσκόπηση διαρκεί συνήθως 30 - 60 λεπτά. Ωστόσο, ο χρόνος αυτός δεν περιλαμβάνει το χρόνο που θα χρειαστεί κάποιος για να συνέλθει μετά την εξέταση στην περίπτωση που έχει χορηγηθεί αναισθησία. 

Τι είδους αναισθησία χορηγείται για την κολονοσκόπηση;

Ο γαστρεντερολόγος αποφασίζει ανάλογα με την ηλικία και το ιατρικό ιστορικό ενός ανθρώπου το είδος της αναισθησίας που θα του χορηγηθεί. Για παράδειγμα, εάν κάποιος έχει αναπνευστικά ή καρδιακά προβλήματα μπορεί να πρέπει να αποφύγει τη βαθιά καταστολή.

Οι περισσότεροι άνθρωποι υποβάλλονται σε κολονοσκόπηση με τη χορήγηση μέτριας ή βαθιάς καταστολής. Ωστόσο, οι επιλογές αναισθησίας (καταστολής) περιλαμβάνουν:

• Ελαφρά καταστολή, το άτομο παραμένει ξύπνιο κατά την κολονοσκόπηση και μπορεί να νιώσει κάποιο ήπιο πόνο ή δυσφορία
• Μέτρια καταστολή, προκαλεί υπνηλία χωρίς να προκαλεί αυξημένο κίνδυνο μείωσης της αρτηριακής πίεσης ή επιβράδυνση της αναπνοής
• Βαθιά καταστολή, το άτομο μπορεί να κοιμηθεί κατά τη διάρκεια της εξέτασης, να μειωθεί η αρτηριακή πίεση και να επιβραδυνθεί η αναπνοή, όμως δεν είναι τελείως αναίσθητο
• Γενική αναισθησία, σπάνια χρησιμοποιείται στην κολονοσκόπηση, αλλά μπορεί να αποτελεί καλύτερη επιλογή για άτομα με ανωμαλίες των αεραγωγών ή αυξημένο κίνδυνο γαστρικής αναρρόφησης

Η προετοιμασία για την εξέταση περιλαμβάνει την υιοθέτηση ειδικής διατροφής 1 - 2 ημέρες πριν και τη λήψη καθαρτικών για τον καθαρισμό του εντέρου.

Ο Γεράκης Ιωάννης είναι Γαστρεντερολόγος, Ηπατολόγος και διατηρεί ιδιωτικά ιατρεία στη Θεσσαλονίκη και στα Διαβατά. Αποφοίτησε από την Ιατρική Σχολή του Ovidius University of Constanta. Με την ολοκλήρωση των σπουδών του και αφού εκπλήρωσε την υποχρεωτική υπηρεσία υπαίθρου στο Γενικό Νοσοκομείο Σερρών, στο Κέντρο Υγείας Σιδηροκάστρου και στο Περιφερ