Τι είναι το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου;
Το 11% του πληθυσμού παγκοσμίως (20% στην Ελλάδα) παρουσιάζει σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, σύμφωνα με αναλύσεις 80 μελετών, με αναλογία γυναικών - αντρών 2:1. Εάν ταλαιπωρείστε από το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (IBS), μπορεί να έχετε δυσάρεστα ή επώδυνα κοιλιακά συμπτώματα. Η δυσκοιλιότητα, η διάρροια, τα αέρια και το φούσκωμα είναι κοινά συμπτώματα του συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου. Πρόκειται για μια «λειτουργική διαταραχή», δηλαδή δεν βλάπτει το πεπτικό σας σύστημα ούτε αυξάνει τον κίνδυνο για καρκίνο του παχέος εντέρου. Μπορείτε συχνά να διαχειριστείτε τα συμπτώματα μέσω των αλλαγών στον τρόπο ζωής και της διατροφής.
Τι είναι το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου;
Το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (IBS) είναι μια πολύ συχνή γαστρεντερική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από μια σειρά συμπτωμάτων που μπορεί να περιλαμβάνουν κοιλιακό πόνο, φούσκωμα, δυσκοιλιότητα και διάρροια. Η ακριβής αιτία του IBS δεν είναι ακόμη γνωστή, αλλά πιστεύεται ότι σχετίζεται με διαταραχή στην κινητικότητα του εντέρου, που δεν οφείλεται σε παθολογικά αίτια (υπερκινητικό έντερο ή υποκινητικότητα με αποτέλεσμα διάρροια ή δυσκοιλιότητα), με διαταραχή στην αντίληψη του πόνου λόγω μείωσης του σπλαχνικού ουδού του πόνου, με μεταβολές στο «μικροβίωμα», δηλ. στην ποιότητα και τον αριθμό των μικροβίων του εντέρου, είτε λόγω λοιμώξεων, διατροφής, τρόπου ζωής ή φαρμάκων. Μπορεί επίσης να υπάρχει ψυχολογική συνιστώσα, καθώς ψυχοσωματικά σύνδρομα όπως το στρες, η κατάθλιψη και το άγχος μπορούν να επιδεινώσουν τα συμπτώματα.
Έχει βρεθεί όμως ότι η δυσλειτουργία του άξονα εγκεφάλου-εντέρου μπορεί να λειτουργήσει αμφίδρομα, ώστε συμπτώματα του IBS να πυροδοτήσουν άγχος ή κατάθλιψη. Η θεραπεία του IBS συνήθως περιλαμβάνει αλλαγές στον τρόπο ζωής, όπως η τροποποίηση της διατροφής και η μείωση του στρες, καθώς και τη χρήση φαρμάκων για τον έλεγχο των συμπτωμάτων ανάλογα με τις ανάγκες.
Ποιες τροφές επηρεάζουν το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου;
Οι τροφές που μπορεί να επηρεάσουν τα άτομα με σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (IBS) μπορεί να διαφέρουν από άτομο σε άτομο. Ωστόσο, ορισμένοι κοινοί εκλυτικοί παράγοντες περιλαμβάνουν:
- FODMAPs (ζυμώσιμοι ολιγοσακχαρίτες, δισακχαρίτες, μονοσακχαρίτες) - Αυτοί είναι τύποι υδατανθράκων που δεν απορροφώνται καλά στο λεπτό έντερο και μπορεί να οδηγήσουν σε φούσκωμα, αέρια και διάρροια
- Γαλακτοκομικά προϊόντα - Ορισμένα άτομα με IBS μπορεί να έχουν δυσανεξία στη λακτόζη, το σάκχαρο που βρίσκεται στο γάλα, το οποίο μπορεί να προκαλέσει φούσκωμα, αέρια και διάρροια
- Λιπαρά τρόφιμα - Τα τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά μπορεί να προκαλέσουν διάρροια διεγείροντας τους μύες του εντέρου
- Τροφές με υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες - Οι τροφές με υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες μπορεί να προκαλέσουν φούσκωμα, αέρια και δυσκοιλιότητα σε ορισμένα άτομα με IBS
- Πικάντικα τρόφιμα - Τα πικάντικα τρόφιμα μπορεί να προκαλέσουν κοιλιακό πόνο και διάρροια σε ορισμένα άτομα με IBS
- Καφεΐνη - Η καφεΐνη μπορεί να διεγείρει τους μύες του εντέρου και να προκαλέσει διάρροια
- Αλκοόλ - Το αλκοόλ μπορεί να προκαλέσει φούσκωμα, αέρια και διάρροια
Ποια είναι τα συμπτώματα του συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου;
Τα συνήθη συμπτώματα του συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου περιλαμβάνουν:
- Κοιλιακό πόνο ή δυσφορία, η οποία συχνά ανακουφίζεται με την κένωση του εντέρου και δεν προκαλεί νυχτερινή έγερση, (δηλ. δεν ξυπνάει τον ασθενή)
- Φούσκωμα και αέρια
- Βλέννα στα κόπρανα (ωχρά κόπρανα)
- Αίσθημα ότι δεν μπορείτε να αδειάσετε πλήρως το έντερο (ατελής κένωση του εντέρου)
- Κοιλιακές κράμπες
- Διάρροια ή δυσκοιλιότητα (ή και τα δύο), ή εναλλαγές αυτών των δύο
- Επείγουσα ανάγκη για κένωση του εντέρου
- Ναυτία
- Απώλεια όρεξης
- Κόπωση
Είναι πολύ σημαντικό να ξεκαθαρίσουμε ότι «συμπτώματα συναγερμού», όπως κοιλιακός πόνος με νυχτερινή έγερση, αίμα στα κόπρανα, σιδηροπενική αναιμία, πυρετός, απώλεια βάρους ή ξαφνική αλλαγή στις συνήθειες του εντέρου (ιδίως σε ηλικίες > 45 ετών), πρέπει να διερευνούνται από το γαστρεντερολόγο, έτσι ώστε να αποκλειστούν σοβαρά νοσήματα.
Ποια είναι η θεραπεία του συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου;
Η θεραπεία του συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου (IBS) περιλαμβάνει συνήθως αλλαγές στον τρόπο ζωής, φαρμακευτική και σε αρκετές περιπτώσεις ψυχολογική θεραπεία. Οι αλλαγές του τρόπου ζωής, όπως η διαχείριση του άγχους, η τακτική άσκηση, οι διατροφικές αλλαγές και η επαρκής ενυδάτωση μπορούν να βοηθήσουν στη διαχείριση των συμπτωμάτων. Φάρμακα όπως συμπληρώματα φυτικών ινών, αντιχολινεργικά, σπασμολυτικά εντέρου, αντικαταθλιπτικά και προβιοτικά μπορεί να συνταγογραφηθούν για τη διαχείριση ορισμένων συμπτωμάτων.
Οι διατροφικές αλλαγές μπορούν συχνά να βοηθήσουν στη διαχείριση των συμπτωμάτων του IBS. Είναι σημαντικό να αποφεύγονται ορισμένες τροφές, όπως αυτές που είναι πλούσιες σε λιπαρά, επεξεργασμένες ή πικάντικες. Επίσης, συνιστάται ο περιορισμός της καφεΐνης, του αλκοόλ και των γαλακτοκομικών προϊόντων. Η αύξηση της πρόσληψης φυτικών ινών μέσω τροφών όπως τα φρούτα, τα λαχανικά και τα δημητριακά ολικής αλέσεως μπορεί επίσης να βοηθήσει στη μείωση των συμπτωμάτων. Επιπλέον, η μείωση του στρες και η συχνότερη κατανάλωση μικρότερων γευμάτων μπορεί να βοηθήσει στη διαχείριση των συμπτωμάτων του IBS.
Γενικά, η θεραπεία του IBS είναι σύνθετη και εξατομικεύεται για τον κάθε ασθενή και απαιτεί συνεργασία γαστρεντερολόγου, διαιτολόγου και ψυχιάτρου.
Απορίες που μπορεί να προκύψουν για το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου
Πόσο καιρό χρειάζεται για να εξαφανιστεί το ευερέθιστο έντερο;
Η διάρκεια των συμπτωμάτων του συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου μπορεί να ποικίλλει σε μεγάλο βαθμό, καθώς ορισμένοι άνθρωποι εμφανίζουν μόνο περιστασιακές εξάρσεις, ενώ άλλοι έχουν χρόνια συμπτώματα. Σε γενικές γραμμές, τα συμπτώματα συνήθως διαρκούν από λίγες ημέρες έως αρκετές εβδομάδες. Ορισμένοι άνθρωποι μπορεί να εμφανίζουν συμπτώματα για μήνες ή ακόμη και χρόνια. Η θεραπεία μπορεί να βοηθήσει στην ανακούφιση των συμπτωμάτων και να μειώσει τη διάρκεια μιας έξαρσης του IBS.
Πώς αισθάνεστε όταν έχετε σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου;
Το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου μπορεί να είναι πολύ δυσάρεστο και μπορεί να προκαλέσει ένα ευρύ φάσμα συμπτωμάτων. Αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν κοιλιακό πόνο, φούσκωμα, κράμπες, δυσκοιλιότητα και διάρροια. Οι άνθρωποι μπορεί επίσης να παρουσιάσουν ναυτία, κόπωση και άγχος. Τα συμπτώματα μπορεί να ποικίλουν σε ένταση, από ήπια δυσφορία έως έντονο πόνο.
Πόσο σύντομα μετά το φαγητό ξεκινούν τα συμπτώματα του IBS;
Τα συμπτώματα του IBS μπορεί να ξεκινήσουν οποτεδήποτε, είτε αμέσως μετά το φαγητό είτε και αρκετές ώρες αργότερα. Είναι σημαντικό να παρακολουθείτε τη διατροφή και τα συμπτώματά σας για να προσδιορίσετε τον ακριβή χρόνο για εσάς.
Πώς μπορείτε να διατηρήσετε το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (IBS) υπό έλεγχο;
Για να μπορέσετε να διατηρήσετε το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου υπό έλεγχο μπορείτε να πράξετε τα εξής:
- Να τρώτε μια υγιεινή, ισορροπημένη διατροφή. Αποφύγετε τις τροφές που πυροδοτούν τα συμπτώματα του IBS σας
- Πίνετε άφθονα υγρά
- Ασκηθείτε τακτικά
- Μειώστε τα επίπεδα στρες
- Κοιμηθείτε αρκετά
- Αποφύγετε το κάπνισμα και το αλκοόλ
- Εντοπίστε και αποφύγετε τις τροφικές δυσανεξίες
- Λαμβάνετε τα φάρμακα όπως σας έχει συνταγογραφηθεί από το γιατρό σας
- Εξετάστε τα προβιοτικά και άλλα συμπληρώματα διατροφής
- Μιλήστε με το γιατρό σας εάν έχετε οποιεσδήποτε ανησυχίες
Η νηστεία θεραπεύει το IBS;
Όχι, η νηστεία δεν θεραπεύει το IBS. Ενώ η νηστεία μπορεί να προσφέρει κάποια βραχυπρόθεσμη ανακούφιση από τα συμπτώματα, δεν μπορεί να θεραπεύσει το IBS. Αντιθέτως, η μακροπρόθεσμη αντιμετώπιση των συμπτωμάτων του IBS συχνά απαιτεί ένα συνδυασμό αλλαγών στον τρόπο ζωής, διατροφικών τροποποιήσεων και φαρμάκων για τη μείωση των συμπτωμάτων και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής.
Θα βοηθήσει το IBS σας αν τρώτε λιγότερο;
Ναι, το να τρώτε λιγότερο μπορεί να βοηθήσει με το IBS. Η συχνότερη κατανάλωση μικρότερων γευμάτων μπορεί να βοηθήσει στη μείωση των συμπτωμάτων. Η αποφυγή τροφών που προκαλούν τις δυσάρεστες ενοχλήσεις, όπως τα γαλακτοκομικά, η καφεΐνη και τα πικάντικα τρόφιμα, μπορεί επίσης να βοηθήσει. Επιπλέον, η τακτική άσκηση μπορεί να είναι ευεργετική.
Είναι το IBS μια ισόβια πάθηση;
Όχι, το IBS δεν είναι για πάντα. Ενώ δεν υπάρχει θεραπεία για το IBS, είναι δυνατόν να διαχειριστείτε τα συμπτώματα με αλλαγές στη διατροφή, τον τρόπο ζωής και τη διαχείριση του στρες, καθώς και με φαρμακευτική αγωγή.
Έχετε διαγνωστεί με σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (IBS), αλλά οι εξετάσεις δεν έδειξαν τίποτα κακό. Χρειάζεται να κάνετε κι άλλες εξετάσεις;
Ναι, είναι πιθανό να χρειαστούν περισσότερες εξετάσεις για να αποκλειστούν άλλες παθήσεις ή για να κατανοήσετε καλύτερα την αιτία του IBS σας. Ο γιατρός σας μπορεί να σας προτείνει περαιτέρω εξετάσεις, όπως κολονοσκόπηση, σιγμοειδοσκόπηση, εξετάσεις αίματος ή εξετάσεις κοπράνων. Άλλες εξετάσεις μπορεί να είναι: υπερηχογράφημα κοιλίας ή αξονική τομογραφία, ή εξετάσεις αναπνοής για την ανίχνευση βακτηρίων στο λεπτό έντερο. Η συζήτηση αυτών των επιλογών με το γιατρό σας μπορεί να σας βοηθήσει να καθορίσετε ποιες εξετάσεις μπορεί να είναι οι καλύτερες για εσάς.
Μπορεί ο εμμηνορροϊκός κύκλος να επηρεάσει τα συμπτώματα του IBS;
Ναι, ο εμμηνορροϊκός κύκλος μπορεί να επηρεάσει τα συμπτώματα του IBS. Οι ορμονικές αλλαγές κατά τη διάρκεια του εμμηνορροϊκού κύκλου, όπως η αύξηση των οιστρογόνων και της προγεστερόνης, μπορεί να οδηγήσουν σε αλλαγές στο πεπτικό σύστημα που μπορεί να προκαλέσουν επιδείνωση των συμπτωμάτων του IBS. Επιπλέον, ορισμένες γυναίκες βιώνουν αυξημένο στρες και άγχος πριν και κατά τη διάρκεια της περιόδου τους, γεγονός που μπορεί επίσης να επιδεινώσει τα συμπτώματα του IBS.
Αποτελεί το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου ένα παράγοντα κινδύνου για άλλες σοβαρές ασθένειες;
Όχι, πρόκειται για μια απόλυτα καλοήθη νόσο, η οποία όμως πολλές φορές λόγω κοινών συμπτωμάτων μπορεί να μοιάζει σημαντικά με άλλες ασθένειες, όπως ελκώδης κολίτιδα ή νόσος του Crohn, κοιλιοκάκη, μικροσκοπική κολίτιδα, δυσανεξία στη λακτόζη, εκκολπωματίτιδα κλπ. Ο γαστρεντερολόγος, μέσω μιας σειράς εξετάσεων, θα αποκλείσει άλλα νοσήματα και θα καταλήξει στη σωστή διάγνωση.
Η ζωή με το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου μπορεί να είναι δύσκολη. Τα συμπτώματά του, όπως ο κοιλιακός πόνος, η διάρροια, τα αέρια και το φούσκωμα, συχνά δυσκολεύουν τη ζωή. Αλλά το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου είναι διαχειρίσιμο. Αν και δεν υπάρχει θεραπεία, μπορείτε να ανακουφίσετε τα συμπτώματα κάνοντας αλλαγές στη διατροφή και τον τρόπο ζωής σας. Εάν έχετε συμπτώματα στο στομάχι που δεν υποχωρούν, μιλήστε με το γιατρό σας. Μαζί, μπορείτε να βρείτε ένα σχέδιο θεραπείας του IBS που να σας εξυπηρετεί.
- https://www.health.harvard.edu/digestive-health/managing-irritable-bowel-syndrome
- https://gi.org/topics/irritable-bowel-syndrome/