Σκολίωση: Τι είναι και πως αντιμετωπίζεται
Σκολίωση ονομάζεται η πλάγια κλίση της σπονδυλικής στήλης προς τη μια πλευρά του σώματος, που διαγιγνώσκεται πιο συχνά σε παιδιά 10 - 15 ετών (παιδική σκολίωση). Παρόλα αυτά, μπορεί να εμφανιστεί και σε ενήλικα άτομα (σκολίωση ενηλίκων) και άτομα με παθήσεις, όπως η εγκεφαλική παράλυση και η μυϊκή δυστροφία. Η πλειονότητα των περιπτώσεων σκολίωσης είναι ήπιες και δεν χρειάζονται θεραπεία, αλλά η κατάσταση τείνει να επιδεινώνεται με την ηλικία, γι΄ αυτό κρίνεται απαραίτητη η παρακολούθησή της. Σε σοβαρές περιπτώσεις, η σκολίωση μπορεί να οδηγήσει σε αναπηρία ή σε αναπνευστικές δυσκολίες, λόγω του μειωμένου χώρου που δημιουργείται στο εσωτερικό του στήθους.
Τι είναι η σκολίωση;
Η σπονδυλική στήλη έχει φυσιολογικά διάφορες καμπύλες. Ωστόσο, όταν την κοιτάς από την πίσω πλευρά, φαίνεται ίσια. Σκολίωση είναι η πλάγια καμπύλη της σπονδυλικής στήλης σε σχήμα S ή C, που δίνει την αίσθηση ότι το άτομο γέρνει το σώμα του προς τη μια πλευρά. Αυτή η καμπύλη μπορεί να παρατηρηθεί στη δεξιά ή την αριστερή πλευρά της σπονδυλικής στήλης και σε διαφορετικά σημεία της σπονδυλικής στήλης.
Η αιτία της σκολίωσης, που τείνει να επηρεάζει κυρίως παιδιά και εφήβους, είναι συνήθως άγνωστη (ιδιοπαθής σκολίωση). Παρόλα αυτά, οι επιστήμονες πιστεύουν ότι για την ανάπτυξή της ευθύνεται ένας συνδυασμός παραγόντων.
Για τη διάγνωση της σκολίωσης και την παρακολούθηση της εξέλιξής της, πραγματοποιούνται ακτινογραφίες που βοηθούν στην ανάπτυξη του καταλληλότερου, κατά περίπτωση, σχεδίου θεραπείας. Τα περισσότερα παιδιά με ήπια σκολίωση δεν χρειάζονται θεραπεία, παραμόνο παρακολούθηση, ενώ οι πιο σοβαρές περιπτώσεις συνήθως απαιτούν τη χρήση νάρθηκα και σπανιότερα χειρουργική επέμβαση.
Ποια τα αίτια της σκολίωσης;
Ανάλογα με την αιτία της, η σκολίωση ταξινομείται ως ιδιοπαθής, συγγενής ή νευρομυϊκή.
Η ιδιοπαθής σκολίωση, που αντιστοιχεί στο 80% περίπου των περιπτώσεων, έχει άγνωστη αιτία. Ο πιο κοινός τύπος ιδιοπαθούς σκολίωσης είναι η εφηβική ιδιοπαθής σκολίωση, που διαγιγνώσκεται στην εφηβεία.
Η συγγενής σκολίωση αρχίζει να αναπτύσσεται από την εμβρυϊκή ηλικία, εξαιτίας γεννητικών ανωμαλιών που επηρεάζουν την ανάπτυξη των οστών της σπονδυλικής στήλης. Οι σπονδυλικές ανωμαλίες προκαλούν καμπυλότητα στην σπονδυλική στήλη, διότι μια συγκεκριμένη περιοχή αναπτύσσεται πιο αργά από τις υπόλοιπες. Η συγγενής σκολίωση, επειδή υπάρχει ήδη κατά τη γέννηση του παιδιού, τείνει να διαγιγνώσκεται σε μικρότερη ηλικία από την ιδιοπαθή σκολίωση.
Η νευρομυϊκή σκολίωση, είναι αποτέλεσμα νευρολογικών και μυϊκών παθήσεων, όπως η εγκεφαλική παράλυση, η μυϊκή δυστροφία, η νωτιαία μυϊκή ατροφία και η δισχιδής ράχη. Ο συγκεκριμένος τύπος σκολίωσης τείνει να εξελίσσεται γρηγορότερα από την ιδιοπαθή σκολίωση και συνήθως απαιτεί χειρουργική επέμβαση.
Συνοψίζοντας, οι αιτίες της σκολίωσης μπορεί να είναι οι ακόλουθες:
- Νευρομυϊκές παθήσεις, όπως η μυϊκή δυστροφία και η εγκεφαλική παράλυση
- Τραυματισμοί και λοιμώξεις στην σπονδυλική στήλη
- Ανωμαλίες στο νωτιαίο μυελό
- Γενετικές ανωμαλίες που επηρεάζουν τον τρόπο ανάπτυξης των σπονδύλων
- Τραυματισμός στην σπονδυλική στήλη ή επέμβαση θώρακα κατά την παιδική ηλικία
- Όγκος που μπορεί να οδηγήσει σε δομικές αλλαγές στην σπονδυλική στήλη
Ποια τα συμπτώματα της σκολίωσης;
Υπάρχουν διάφορα σημάδια που δυνητικά θα μπορούσαν να υποδηλώνουν σκολίωση. Αν παρατηρήσετε κάποιο ή κάποια από τα ακόλουθα, επισκεφτείτε τον γιατρό σας για εξετάσεις:
- Ώμοι που δεν είναι ευθυγραμμισμένοι ή ώμος που προεξέχει προς τα εμπρός
- Κεφάλι που δεν είναι κεντραρισμένο στο μέσο της λεκάνης
- Μη ευθυγραμμισμένα ισχία
- Πλευρικά κλουβιά του θώρακα που δεν έχουν το ίδιο ύψος
- Ανομοιόμορφη μέση
- Διαφορά στο ύψος των χεριών στο πλάι του σώματος, όταν το σώμα είναι όρθιο και ίσιο
- Σώμα γυρτό προς τη μια πλευρά
- Αλλαγές στην εμφάνιση ή την υφή του δέρματος που καλύπτει την σπονδυλική στήλη (μπαλώματα, χρωματικές αλλαγές, λακκάκια)
Εκτός από τα ορατά συμπτώματα, η σκολίωση μπορεί να προκαλέσει:
- Πόνο στη μέση
- Πόνο στα πόδια και μούδιασμα στα πόδια
- Μυϊκή κόπωση
- Δυσκαμψία στην πλάτη
- Δυσκολία στην αναπνοή (η σοβαρή σκολίωση μπορεί να προκαλέσει ανώμαλη λειτουργία των πνευμόνων, λόγω θωρακικών αλλαγών)
Πώς γίνεται η διάγνωση της σκολίωσης;
Η διάγνωση της σκολίωσης γίνεται μέσω φυσικής εξέτασης σε συνδυασμό με ακτινογραφία της σπονδυλικής στήλης, αξονική τομογραφία ή μαγνητική τομογραφία. Η σοβαρότητα της καμπύλης της σπονδυλικής στήλης αξιολογείται με βάση τις μοίρες της. Συγκεκριμένα, η καμπυλότητα που ξεπερνά τις 10 μοίρες υποδηλώνει ήπια σκολίωση. Η καμπύλη που ξεπερνά τις 25 με 30 μοίρες υποδηλώνει μέτρια σκολίωση, ενώ η καμπύλη που ξεπερνά τις 45 με 50 μοίρες κρίνεται σοβαρή και χρήζει ιατρικής θεραπείας.
Εκτός από τις ακτινογραφίες που επιβεβαιώνουν τη διάγνωση της σκολίωσης, οι παιδίατροι μπορούν να προβούν σε μια φυσική εξέταση που ονομάζεται Δοκιμή Adam's Forward Bend, κατά την οποία ζητείται από τον ασθενή να γύρει το σώμα του προς τα εμπρός σε κλίση 90 μοιρών, με τον γιατρό να παρατηρεί την οποιαδήποτε ασυμμετρία στον κορμό του σώματός του. Τονίζεται ωστόσο, ότι η συγκεκριμένη εξέταση δεν μπορεί να οδηγήσει σε διάγνωση, παραμόνο σε ενδείξεις σκολίωσης, οι οποίες επιβεβαιώνονται ή αποκλείονται μέσω επακόλουθων ακτινογραφιών.
- Ακτινογραφία: Με την ακτινογραφία, ο γιατρός μπορεί να δει τη δομή των σπονδύλων και το περίγραμμα των αρθρώσεων, ψάχνοντας τις αιτίες του πόνου στην σπονδυλική στήλη, όπως κάποιο κάταγμα, λοιμώξεις ή παραμορφώσεις των σπονδύλων
- Αξονική τομογραφία (CT ή CAT scan): Με την αξονική τομογραφία, ο γιατρός μπορεί να δει τον σπονδυλικό σωλήνα, το περιεχόμενό του και τις δομές που τον περιβάλλουν
- Μαγνητική τομογραφία (MRI): Με την μαγνητική τομογραφία είναι εφικτή η τρισδιάστατη απεικόνιση των δομών του σώματος, του νωτιαίου μυελού, των ριζών των νεύρων και των γύρω περιοχών, της οποιασδήποτε παραμόρφωσης και μεγέθυνσης των σπονδύλων και του εκφυλισμού των σπονδύλων
Ποια η αντιμετώπιση της σκολίωσης - ασκήσεις;
Η σκολίωση αντιμετωπίζεται ανάλογα με τη σοβαρότητα της καμπύλης της σπονδυλικής στήλης. Τα παιδιά με ήπια σκολίωση συνήθως δεν χρειάζονται θεραπεία, αλλά παρακολουθούνται στενά για την εξέλιξη της κατάστασής τους. Σε μέτριες περιπτώσεις μπορεί να απαιτηθεί η χρήση νάρθηκα και σε σοβαρές περιπτώσεις κάποιο είδος χειρουργικής επέμβασης, όπως η σπονδυλική σύντηξη, που βοηθά στην ανόρθωση της καμπύλης και αποτρέπει την επιδείνωσή της.
Οι νάρθηκες χρησιμοποιούνται σε παιδιά με μέτρια σκολίωση. Ο πιο κοινός τύπος νάρθηκα είναι ο πλαστικός, ο οποίος εφαρμόζει τέλεια γύρω από το θώρακα, τη μέση, τα μπράτσα και τους γοφούς και δεν επηρεάζει τις καθημερινές δραστηριότητες του ατόμου. Οι νάρθηκες χρησιμοποιούνται 13 με 16 ώρες την ημέρα, με την αποτελεσματικότητά τους να αυξάνεται, όσο αυξάνονται οι ώρες χρήσης τους. Ενημερωθείτε από τον ορθοπαιδικό σας.
Για το ποια θα είναι τελικά η θεραπεία που θα επιλεγεί, λαμβάνονται υπόψη παράγοντες όπως:
- Φύλο: Τα κορίτσια διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο εξέλιξης της σκολίωσης τους, από ότι τα αγόρια
- Ωριμότητα οστών: Αν η σπονδυλική στήλη έχει σταματήσει να αναπτύσσεται, ο κίνδυνος εξέλιξής της είναι μικρότερος. Αν η σπονδυλική στήλη συνεχίζει να αναπτύσσεται, ο κίνδυνος εξέλιξής της είναι μεγαλύτερος και σε αυτή την περίπτωση επιλέγεται η χρήση νάρθηκα, που δεν θεραπεύει την σκολίωση, αλλά περιορίζει την εξέλιξή της
- Μέγεθος καμπύλης της σπονδυλικής στήλης: Οι πιο μεγάλες καμπύλες τείνουν να επιδεινώνονται με την πάροδο του χρόνου
Σε ότι αφορά την άσκηση και το κατά πόσο αυτή βοηθά στη βελτίωση της σκολίωσης, δεν υπάρχουν συγκεκριμένες ασκήσεις που να είναι γνωστό ότι μπορούν να διορθώσουν την σκολίωση. Ωστόσο, η άσκηση γενικά, βελτιώνει την υγεία και δεν πρέπει να αποφεύγεται, εκτός εάν την απαγορεύσει ο γιατρός.
Συνοπτικά η σκολίωση, που επηρεάζει τη σπονδυλική στήλη δημιουργώντας μια καμπύλη που προκαλεί μια κυρτή στάση στην πλάτη, δεν επηρεάζει την καθημερινή λειτουργία των περισσοτέρων ασθενών, ούτε εμποδίζει την άσκηση και τον αθλητισμό. Η σκολίωση δεν προκαλεί συνήθως έντονο πόνο ή άλλα θέματα υγείας και τείνει να παραμένει στάσιμη μετά το τέλος της σωματικής ανάπτυξης. Η παρακολούθηση της κατάστασης κρίνεται απαραίτητη προς αποφυγή της επιδείνωσής της. Εάν εσείς ή το παιδί σας έχετε σκολίωση, επισκεφτείτε τον γιατρό σας για εξετάσεις και συμβουλές.