Τι είναι η εμμηνόπαυση και ποια τα συμπτώματα;
Εμμηνόπαυση είναι το στάδιο της ζωής μιας γυναίκας, κατά το οποίο σταματά εντελώς η περίοδός της. Για να θεωρηθεί ότι μια γυναίκα έχει μπει στην εμμηνόπαυση πρέπει να μην έχει περίοδο για 12 συνεχόμενους μήνες. Η εμμηνόπαυση, συμβαίνει γύρω στην ηλικία των 45 - 55 χρόνων.
Τόσο η εμμηνόπαυση, όσο και η περιεμμηνόπαυση, η περίοδος δηλαδή που προηγείται της εμμηνόπαυσης, κατά την οποία οι γυναίκες έχουν ακανόνιστη περίοδο, προκαλούν συμπτώματα όπως άγχος, εναλλαγές της διάθεσης, εξάψεις και εφιδρώσεις, τα οποία μπορούν να ανακουφιστούν μέσω αλλαγών στον τρόπο ζωής και με ορμονικά φάρμακα. Τα συμπτώματα αυτά, έχουν σημαντικό αντίκτυπο στην ποιότητα ζωής των γυναικών, διότι μειώνουν την ενέργειά τους και διαταράσσουν τον ύπνο και τη συναισθηματική τους υγεία. Για τη διαχείρισή τους, μιλήστε με τον γιατρό σας.
Τι είναι η εμμηνόπαυση και τι η κλιμακτήριος;
Η εμμηνόπαυση αποτελεί φυσιολογικό μέρος της γήρανσης και υποδηλώνει τη μόνιμη και πλήρη απουσία της περιόδου. Μια γυναίκα για να θεωρείται ότι έχει εισέλθει στην εμμηνόπαυση πρέπει να μην έχει περίοδο για ένα χρόνο (12 συνεχόμενους μήνες).
Τα χρόνια που προηγούνται της εμμηνόπαυσης (8 - 10 χρόνια πριν) ονομάζονται περιεμμηνόπαυση (κλιμακτήριος). Κατά την περιεμμηνόπαυση, η περίοδος είναι ακανόνιστη και οι γυναίκες βιώνουν τα ίδια συμπτώματα που βιώνουν και κατά την εμμηνόπαυσή τους, όπως οι εξάψεις, οι εναλλαγές της διάθεσης και οι νυχτερινές εφιδρώσεις.
Τι συμβαίνει κατά την εμμηνόπαυση;
Η εμμηνόπαυση, έρχεται φυσιολογικά γύρω στην ηλικία των 51 ετών κατά μέσο όρο, σηματοδοτεί το τέλος των εμμηνορροϊκών κύκλων μιας γυναίκας και κατά συνέπεια το τέλος των αναπαραγωγικών της χρόνων. Η διαδικασία της εμμηνόπαυσης, που είναι σταδιακή, έρχεται ως αποτέλεσμα του τερματισμού της ωορρηξίας (μη απελευθέρωση ωαρίων από τις ωοθήκες) και των ορμονικών αλλαγών (μείωση οιστρογόνων και προγεστερόνης) που συμβαίνουν στο γυναικείο σώμα. Τα τρία στάδια της εμμηνόπαυσης είναι τα ακόλουθα:
- Περιεμμηνόπαυση (κλιμακτήριος): Η περιεμμηνόπαυση, το στάδιο που προηγείται της εμμηνόπαυσης, ξεκινά 8 - 10 χρόνια πριν την εμμηνόπαυση. Σε αυτό το στάδιο, που ξεκινά γύρω στα 40, οι ωοθήκες σταδιακά αρχίζουν να παράγουν λιγότερα οιστρογόνα. Τα τελευταία δύο χρόνια πριν την εμμηνόπαυση, η μείωση των οιστρογόνων είναι μεγαλύτερη, γεγονός που οδηγεί σταδιακά στον πλήρη τερματισμό της ωορρηξίας και της περιόδου. Στην περιεμμηνόπαυση οι γυναίκες βιώνουν συμπτώματα εμμηνόπαυσης, όπως εξάψεις και κολπική ξηρότητα.
- Εμμηνόπαυση: Κατά την εμμηνόπαυση τερματίζονται πλήρως οι εμμηνορροϊκοί κύκλοι και οι ωοθήκες σταματούν εντελώς να απελευθερώνουν ωάρια. Τα οιστρογόνα που παράγονται είναι ελάχιστα. Για να θεωρηθεί ότι μια γυναίκα εισήλθε στην εμμηνόπαυση, πρέπει να μην έχει περίοδο για έναν ολόκληρο χρόνο. Κατά τη διάρκεια της εμμηνόπαυσης, οι γυναίκες συνεχίζουν να βιώνουν δυσάρεστα συμπτώματα, όπως οι νυχτερινές εφιδρώσεις και οι εξάψεις.
- Μετεμμηνόπαυση: Στο στάδιο της μετεμμηνόπαυσης (12 μήνες μετά τον πλήρη τερματισμό της περιόδου), τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης αρχίζουν να βελτιώνονται. Ωστόσο, εξαιτίας των μειωμένων οιστρογόνων, οι γυναίκες διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο διαφόρων παθήσεων όπως οι καρδιακές παθήσεις και η οστεοπόρωση.
Ποια τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης;
Όλες σχεδόν οι γυναίκες που πλησιάζουν στην εμμηνόπαυση, κατά την περίοδο της περιεμμηνόπαυσης θα αρχίσουν να εμφανίζουν κάποια εμμηνοπαυσιακά συμπτώματα, όπως οι εξάψεις και η εφίδρωση, τα οποία σε αυτό το στάδιο τείνουν να είναι συνήθως πιο ήπια.
Σε γενικές γραμμές, τα συμπτώματα που βιώνει μια γυναίκα κατά την εμμηνόπαυση είναι τα ακόλουθα:
- Ακανόνιστες περίοδοι (περιεμμηνόπαυση)
- Αλλαγές στη ροή του αίματος της περιόδου – πιο βαριές ή πιο ελαφριές περίοδοι (περιεμμηνόπαυση)
- Συναισθηματικές αλλαγές (ευερεθιστότητα, εναλλαγές διάθεσης ή ήπια κατάθλιψη)
- Εξάψεις
- Ξηρότητα κόλπου (προκαλεί πόνο κατά τη διάρκεια του σεξ)
- Ξηρότητα δέρματος
- Ξηρότητα στόματος
- Μειωμένη σεξουαλική επιθυμία
- Ξηροφθαλμία
- Τριχόπτωση ή αραίωση μαλλιών
- Νυχτερινές εφιδρώσεις
- Δυσκολία στη συγκέντρωση
- Πονοκέφαλοι
- Δυσκολία στον ύπνο
- Πόνος και ευαισθησία στο στήθος
- Αύξηση βάρους
- Ταχυκαρδία
- Συχνή και επείγουσα ούρηση
- Κόπωση
- Πόνοι στις αρθρώσεις και τους μυς
Για τα πιο πάνω συμπτώματα ευθύνονται οι αλλαγές που συμβαίνουν στα επίπεδα των ορμονών. Άλλες γυναίκες επηρεάζονται περισσότερο από τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης και άλλες τα βιώνουν πιο ήπια, αλλά όλες ανεξαιρέτως έρχονται αντιμέτωπες μαζί τους. Για να βεβαιωθείτε ότι τα συμπτώματά σας οφείλονται στην εμμηνόπαυση και όχι σε κάποια άλλη πάθηση, επικοινωνήστε με τον γιατρό σας.
Σε ποια ηλικία συμβαίνει η εμμηνόπαυση;
Η εμμηνόπαυση δεν μπορεί να αποτραπεί και όταν έρχεται φυσικά χωρίς κάποια παθολογική αιτία, εμφανίζεται στην ηλικία των 45 - 55, με μέσο όρο τα 51 έτη. Η εμμηνόπαυση που έρχεται γύρω στα 40 ονομάζεται πρόωρη εμμηνόπαυση και οφείλεται σε χρωμοσωμικές ανωμαλίες ή αυτοάνοσες ασθένειες, ενώ η εμμηνόπαυση που έρχεται στα 45, ονομάζεται πρώιμη εμμηνόπαυση.
Σημειώνεται ότι υπάρχουν και περιπτώσεις που η εμμηνόπαυση δεν έρχεται φυσικά, αλλά είναι αποτέλεσμα θεραπειών, όπως η χημειοθεραπεία (θεραπεία για τον καρκίνο) ή χειρουργικών επεμβάσεων, όπως η αφαίρεση και των δύο ωοθηκών ή κάποιας ιατρικής παρέμβασης που επηρεάζει και διακόπτει τη λειτουργία των ωοθηκών.
Πώς γίνεται η διάγνωση της εμμηνόπαυσης;
Ο γιατρός χρησιμοποιεί διάφορες μεθόδους για να κάνει διάγνωση της εμμηνόπαυσης. Το πρώτο πράγμα ωστόσο, που θα κάνει για να βεβαιωθεί ότι η γυναίκα που έχει απέναντί του έχει μπει στην εμμηνόπαυση είναι να αξιολογήσει τους εμμηνορροϊκούς της κύκλους τον τελευταίο χρόνο. Σε περίπτωση που διαπιστώσει απουσία περιόδου για έναν ολόκληρο χρόνο, τότε κάνει διάγνωση εμμηνόπαυσης.
Παράλληλα, θα προβεί σε εξετάσεις αίματος για να ελέγξει τα επίπεδα:
- Της οιστραδιόλης, που δείχνει το ποσοστό των οιστρογόνων που παράγουν οι ωοθήκες. Υπενθυμίζεται ότι το επίπεδο των οιστρογόνων μειώνεται κατά την εμμηνόπαυση
- Της θυλακιοτρόπου ορμόνης (FSH), η οποία τείνει να αυξάνεται καθώς μια γυναίκα πλησιάζει την εμμηνόπαυση
- Των θυρεοειδικών ορμονών, που δείχνουν προβλήματα με τον θυρεοειδή αδένα, που δυνητικά μπορούν να επηρεάσουν την περίοδο και να προκαλέσουν συμπτώματα που μοιάζουν με αυτά της εμμηνόπαυσης
Πώς μπορώ να ανακουφιστώ από τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης;
Οι διαθέσιμες θεραπείες για την εμμηνόπαυση αποσκοπούν στην ανακούφιση των συμπτωμάτων που προκαλεί, τα οποία διαταράσσουν την καθημερινότητα των γυναικών. Οι βασικότεροι τύποι θεραπείας για την εμμηνόπαυση είναι η ορμονοθεραπεία (ορμονοθεραπεία εμμηνόπαυσης (MHT), παλαιότερα γνωστή ως θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης (HRT) ) και άλλες μη ορμονικές θεραπείες.
Ωστόσο, υπάρχουν και άλλοι τρόποι ανακούφισης των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης όπως:
- Τακτική σωματική άσκηση (τουλάχιστον 150 λεπτά μέτριας άσκησης την εβδομάδα)
- Υγιεινή διατροφή
- Διακοπή του καπνίσματος
- Υγιές σωματικό βάρος για μείωση των εξάψεων
- Μείωση κατανάλωσης αλκοόλ
- Βελτίωση συναισθηματικής και ψυχολογικής κατάστασης
- Μείωση άγχους (μασάζ, βαθιές αναπνοές, γιόγκα, διαλογισμός)
- Δραστηριότητες που βελτιώνουν τη μνήμη και την πνευματική διαύγεια
- Καλός και ποιοτικός ύπνος
- Χρήση λεπτών ρούχων και κλινοσκεπασμάτων για μείωση των νυχτερινών εφιδρώσεων
- Αποφυγή οποιουδήποτε ερεθίσματος προκαλεί εξάψεις (πχ αποφυγή πικάντικου φαγητού, διατήρηση δροσερής κρεβατοκάμαρας, χρήση λεπτών ρούχων, διακοπή καπνίσματος)
- Εναλλακτικές θεραπείες (βότανα και συμπληρώματα διατροφής)
- Μη ορμονικές θεραπείες (συνταγογραφούμενα φάρμακα που δεν περιέχουν ορμόνες)
Τι είναι η θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης και πότε ενδείκνυται;
Η ορμονοθεραπεία της εμμηνόπαυσης (MHT), η οποία ήταν παλαιότερα γνωστή ως θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης (HRT) ή ως ορμονοθεραπεία (HT), βοηθά στη βελτίωση των δυσάρεστων συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης. Το σώμα, κατά τη διάρκεια της εμμηνόπαυσης, περνά από σημαντικές ορμονικές αλλαγές και συγκεκριμένα η ποσότητα των γυναικείων ορμονών (οιστρογόνα και προγεστερόνη) που παράγει μειώνεται ραγδαία. Η θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης αναπληρώνει τις χαμένες ορμόνες, τις οποίες οι ωοθήκες δεν μπορούν πλέον να παράξουν, βελτιώνοντας συμπτώματα όπως οι εξάψεις και η κολπική ξηρότητα. Η θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης, είναι κατάλληλη για χρήση κυρίως από γυναίκες με μέτρια έως σοβαρά συμπτώματα εμμηνόπαυσης.
Υπάρχουν δύο κύριοι τύποι ορμονοθεραπείας και συγκεκριμένα η θεραπεία οιστρογόνων και η θεραπεία με οιστρογόνα και προγεστερόνη:
- Θεραπεία οιστρογόνων (ET): Η θεραπεία μόνο με οιστρογόνα, περιλαμβάνει τη χορήγηση οιστρογόνων σε χαμηλή δόση. Η συγκεκριμένη θεραπεία συνταγογραφείται από τον γιατρό και διατίθεται σε διάφορες μορφές, όπως έμπλαστρα, χάπια, κρέμες, τζελ, σπρέι και ως κολπικός δακτύλιος
- Οιστρογόνα και Προγεστερόνη/Ορμονοθεραπεία Προγεστερόνης (EPT): Η θεραπεία με οιστρογόνα και προγεστερόνη, που ονομάζεται συνδυαστική θεραπεία, περιλαμβάνει τη χορήγηση οιστρογόνων και προγεστερόνης στη φυσική της μορφή
Εάν σκέφτεστε να στραφείτε προς τη θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης, συζητήστε με τον γιατρό σας τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της, τα οφέλη και τους κινδύνους της. Ορισμένοι από τους κινδύνους της ορμονοθεραπείας είναι:
- Καρκίνος του ενδομητρίου
- Εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση
- Θρόμβοι αίματος
- Πνευμονική εμβολή
- Χολολιθίαση
- Εγκεφαλικό
Οι πιο πάνω κίνδυνοι είναι μικρότεροι όταν η ορμονοθεραπεία ξεκινά σε διάστημα 10 ετών από την εμμηνόπαυση. Αργότερα, ο κίνδυνος είναι μεγαλύτερος.
Εμμηνόπαυση και διατροφή
Η διατροφή μπορεί να συμβάλει στην ανακούφιση των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης. Για παράδειγμα, ο περιορισμός του αλκοόλ, της καφεΐνης και των πικάντικων τροφίμων, μπορεί να βοηθήσει στη μείωση των εξάψεων.
Σύμφωνα με τους ειδικούς, τροφές που περιέχουν φυσικά οιστρογόνα (ισοφλαβόνες), βοηθούν το σώμα να "αντικαταστήσει" εν μέρει τις ορμόνες που χάνονται κατά την εμμηνόπαυση, ανακουφίζοντας έτσι τα συμπτώματα. Ορισμένα από αυτά τα τρόφιμα είναι τα ακόλουθα:
- Φακές
- Φρούτα
- Σιτηρά
- Σόγια
- Λαχανικά
- Φασόλια
- Ρεβύθια
- Λιναρόσπορος
Συνοπτικά, η εμμηνόπαυση είναι μια φυσιολογική διαδικασία από την οποία περνούν όλες ανεξαιρέτως οι γυναίκες γύρω στα 45 - 55 τους χρόνια. Τα συμπτώματα που συνοδεύουν την εμμηνόπαυση, διαταράσσουν την ποιότητα ζωής των γυναικών, επηρεάζοντας άλλες γυναίκες περισσότερο και άλλες λιγότερο. Οι εξάψεις, οι νυχτερινές εφιδρώσεις και η κολπική ξηρότητα είναι μόνο μερικά από αυτά τα συμπτώματα, τα οποία μπορούν να ανακουφιστούν είτε μέσω ορμονικών θεραπειών, είτε μέσω αλλαγών στον τρόπο ζωής. Αν βρίσκεστε στην εμμηνόπαυση και βιώνετε έντονα συμπτώματα, συζητήστε με τον γιατρό σας για τις παρεμβάσεις που μπορείτε να κάνετε για να νιώσετε καλύτερα.